Oynanmamış Oyunlar

Oynanmamış Oyunlar
‘Unplayed Games’

“… oyuncular bir nedene dayanmadan, bir oyunu hükmen kaybederse yarışmadan çıkartılırlar…oyuncunun tura gelmeyişi güçlü nedenlere dayanmalıdır... ”

Oyuncular, ‘bir nedene’ dayanmadan, bir oyunu hükmen kaybederse yarışmadan çıkartılırlar. Bu, FIDE yarışma kurallarının esas maddelerinden biridir. Söz konusu ‘bir neden’, bir mazeret varsa ve Başhakem bu mazereti kabul ederse durum değişir. Oyuncu yarışmaya devam edebilir. İleri sürülen her mazeret oyuncuya devam etme hakkını vermez. Oyuncunun tura, maça gelmeyişinin nedeni kabul edilebilir olmalıdır. Güçlü nedenlere dayanmalıdır. Sonrası Başhakemin takdir hakkıdır. Takdir hakkı olması kuralın özünde saklıdır. “… Başhakem başkaca bir karar vermedikçe…” söylemi ile bu durum ortaya konulmaktadır. Nitekim bunu yarışmalarda yaygın olarak görmek olanaklıdır. Hükmen kaybeden oyuncular, yeni eşlendirme yapılmadan, ileri sürdükleri bir mazeret karşısında yeni eşlendirmeye Başhakem tarafından alınabilmektedir.

Otorite durumunda olan organizatörler; oyuncunun, yarışma boyunca en çok kaç kez hükmen kaybederek ya da eşlendirmeye girmeden yarışmaya devam etme hakkının saklı olabileceğini düzenleyebilirler. Türkiye Satranç Federasyonu, otorite olarak, bu durumu ‘Yarışmalar Prosedürü’ ile düzenlemiş durumdadır. Düzenlemeye göre oyuncular geçerli sayılabilecek mazeretleri olmadan bir tura katılmamaları, hangi nedenle olursa olsun iki turda yer almamaları durumunda yarışmadan çıkartılmaktadır.

İlginç olan Başhakemlerin son tura katılmayan oyuncular için hiçbir uygulama yapmamalarıdır. Yarışmada derece sıralamasını, ödül listesini, yeterlilik listesini etkilemeyen oyuncuların son turda oynamadan ayrılmaları, hükmen kaybetmeleri alışılmış sonuçlardandır. Ancak son turda ayrılan, hükmen kaybeden oyuncular bu durumları ile derece sıralamasını olumsuz etkiliyorsa, yeterlilik listesini bozuyorsa, ödül listesini alt üst ediyorsa Başhakemin kayıtsız kalması beklenemez.

Ne diyordu FIDE yarışma kuralı “… oyuncular bir nedene dayanmadan, bir oyunu hükmen kaybederse yarışmadan çıkartılırlar…” bir nedene dayanmadan, örneğin üçüncü turda, hükmen kaybeden oyuncu nasıl ki yarışmadan çıkartılıyorsa aynı biçimde son tura katılmayarak hükmen kaybeden oyunculara da aynı karar uygulanacaktır. Yani oyuncu yarışmadan çıkartılacaktır. Yarışmadan çıkartmak derece sıralamasından, ödül listesinden, yeterlilik listesinden çıkartma olarak düşünülmeli ve böyle uygulanmalıdır. Son tur öncesi ödül listesinde ya da yeterlilik listesinde yer almayı garantileyen oyuncu son tura katılmayarak hükmen kaybetmesi durumunda çok akla yatan bir mazeret ileri sürebilir. Başhakem bu durumda mazeretin gerçekliğinin kanıtlanmasını oyuncudan istemelidir. Oyuncu ileri sürdüğü mazeretinin gerçekliğini kanıtlaması durumunda, Başhakem, ancak o zaman oyuncuya listelerde yer vermelidir.

FIDE yarışmalarında, bir süre önce, bu şekilde yarışmadan ayrılan oyuncuların rakipleri de cezalanıyordu. Örneğin son tura katılmayan bir oyuncunun rakibi alacağı puan ile norm elde etmişse bu norm geçersiz sayılıyordu. Uygulama bu denli katıydı. Rakiplerin kazandıkları haklar sonradan geçerli kılındı.

Verilen her karar bir kurala dayanmalıdır. Başhakemlerin her konuda vereceği kararlar öncelikle ‘FIDE Satranç Kuralları’ ile açıklanabilir olmalıdır. Sonra diğer kurallara dayanan kararlar alınmalıdır. Temel prensip böyleyken, ulusal federasyonlar, FIDE Kuralları ile çelişmeyen başkaca kurallar da koyabilmektedir. Böylesi ulusal kurallar her zaman daha önde uygulanır.

Kaynak:‘Eşlendirme-Eşitlik Bozma Sistemleri ve Turnuva Kuralları' Ocak 2015 IA&IO Tahsin AKTAR

11 Haziran 2016

IA&IO Tahsin AKTAR

Yorumlar - Yorum Yaz