Eksik Oyuncuyla Başlanan Oyunlar
Eksik Oyuncuyla Başlanan Oyunlar
Takımlar eksik oyuncuyla maça başlayabilir mi?
Yeni ‘İl Hakemi’ olduğunu belirten bir arkadaşımızın yönelttiği soru üzerine kendisine yanıt verdim. Aynı yanıta burada da yer vererek ilgili pek çok satranççının da bilgisi olsun istedim. Hakemimiz sorusunda bazı teknik bilgileri vermemişti, yazışma yoluyla o bilgileri de aldım ki yanlış bir yönlendirme olmasın diye. Hangi ilde, hangi yarışma olduğunu kibarlık yapıp bana belirtmemişti ama federasyonun herkese açık lisans bilgi sisteminden kendisi ve dolayısıyla yarışma hakkında da bilgi edinebileceğimi düşünememiş olsa gerek.Soru şöyle: “Sayın hocam, takım yarışmalarında eksik sporcuyla maça çıkma konusundaki genel uygulamanın nasıl olması gerektiğini anlatır mısınız? İlimizde yapılan yarışmada bir takımın iki oyuncusu maç başladığında masasında yoktu ve maç başladı. Diğer oyuncular sonra geldi. Bunun yanlış olduğunu düşünüyorum, hatta yanlış olduğunu biliyorum. Yeni terfi etmiş bir hakem olduğum için ses çıkaramadım.”
Yarışma yönergesine göre; yarışma 4 masa oynanıyor, takımlar bir eksik oyuncuyla maça çıkabiliyor, takımlarla oyunculara 15 dakika hükmen yenik sayılma süresi tanınıyor, eksik oyuncu sayısı birden fazlaysa maçlar başlatılmıyor. Sonradan edindiğim teknik bilgiler de bunlar.
Bazı temel bilgiler
- Maça çıkış listesi, ana liste esas alınarak ve yarışma yönergesindeki koşullar gözetilerek hazırlanır.
- Maça çıkış listesi eksik oyuncu işaretlenerek hakeme teslim edilmez.
- Yarışma yerinde olmayan bir oyuncuya maça çıkış listesinde yer verilmez.
- Hangi nedenle olursa olsun iki kez maça çıkmayan, oynamadan (hükmen) kaybeden, oyuncuya sonraki turlarda maça çıkış listesinde yer verilmez.
Uygulama
Hükmen yenik sayılma süresi tanınmayan etkinliklerle, süre tanınan etkinliklerde uygulamada küçük farklılıklar gözlenir.
Hükmen yenik sayılma süresi tanınmayan etkinlikler:
Takımlar eksik oyuncuyla maça başlayamıyorsa:
- Turun başladığının duyurulmasıyla birlikte, takımlarda eksik oyuncu olması durumunda, hakem masalardaki satranç saatlerini çalıştırmaz. Eksik oyuncusu olan takım maçı oynamadan kaybeder.
Takımlar eksik oyuncuyla maça başlayabiliyorsa (yarışma yönergesindeki hüküm maça kaç eksik oyuncuyla başlanabileceği belirtir),
- Örnek olayda bir eksik oyuncuyla maça başlanabiliyor.
- Bir masada eksik oyuncu varsa, hakem bu masadaki satranç saatini çalıştırmaz.
- Masasında yer almayan oyuncu maçı oynamadan kaybeder. Diğer masaların satranç saatleri çalıştırılarak maçlar başlatılır.
- Birden çok masada eksik oyuncu varsa hakem masalardaki satranç saatlerini çalıştırmaz. Eksik oyuncusu olan takım maçı oynamadan kaybeder.
Hükmen yenik sayılma süresi tanınan etkinlikler:
Takımlar eksik oyuncuyla maça başlayamıyorsa:
- Turun başladığının duyurulmasıyla birlikte hakem eksik oyuncuların bulunduğu masalardaki satranç saatlerini çalıştırır.
- Hakem, eksik oyuncusu bulunan takımın diğer masalarındaki satranç saatlerini çalıştırmaz. Oyuncularının hamle yapmasına izin vermez.
- Masasında yer almayan oyuncular hükmen yenik sayılma süresi içinde geldiklerinde diğer masalardaki satranç saatleri de çalıştırılarak tüm masalarda hamle yapılmasına izin verilir.
- Eksik oyuncular süresinde masalarında yerlerini almazsa takım maçı oynamadan kaybeder.
Takımlar eksik oyuncuyla maça başlayabiliyorlarsa (örnek olayda bir eksik oyuncuyla maça başlanabiliyor):
- Bir masada eksik oyuncu varsa, hakem masalardaki tüm satranç saatlerini çalıştırır.
- Masasında yer almayan oyuncu hükmen yenik sayılma süresi içinde gelerek masasında yerini alırsa bu oyuncu da maça devam eder.
- Süresinde gelemezse oyuncu maçı oynamadan kaybeder.
- Diğer masalar satranç saatleri çalıştırıldığında maça başlamıştır.
- Birden çok masada eksik oyuncu varsa, hakem bu masalardaki satranç saatlerini çalıştırır.
- Hakem, eksik oyuncusu bulunan takımın diğer masalarındaki satranç saatlerini çalıştırmaz. Oyuncularının hamle yapmasına izin vermez.
- Masasında yer almayan oyuncular hükmen yenik sayılma süresi içinde geldiklerinde tüm masalarda hamle yapılmasına izin verilir. (Örnek olayda bir eksik oyuncuyla maça başlanabildiği gözden kaçmamalı.)
- Eksik oyuncular süresinde masalarında yerlerini almazsa takım maçı oynamadan kaybeder.
Anlayış
Bu bilgiler ışığında ve yarışma yönergesinde yer verilen hükme göre, yeni il hakemi olan arkadaşımızın söyleminde ortaya koyduğu uygulamada hata yapıldığını söyleyebilirim. Bir eksik oyuncuyla maça başlanabileceği bilinirken, iki eksik oyuncusu bulunan takımın diğer masalarında hamle yapılmasına izin verilmiş olması yanlış bir uygulama olmuştur.
Resim TSF web sitesinden alınmıştır. Örnek olayla bir ilgisi yoktur.
20 Şubat 2020
IA&IO Tahsin AKTAR
Bir farklı anlayış eksik masalardaki durumu şöyle görür:
“ Satranç temelde bireysel bir oyundur. Böyle olmakla birlikte, birden çok oyuncunun bir araya gelerek bir takım oluşturması, bireysel oyunların sonunda elde edilen puanların da takımın puanını belirlemesi farklı bir durumdur. Hakem, eksik oyuncusu bulunan takımın diğer masalarındaki oyuncularının hamle yapmasına, maçların oynanmasına izin vermelidir. Çünkü maçlar bireysel olarak oynanmaktadır. Hükmen yenik sayılma süresi içinde bazı maçlar bitebilir. Biten maçlardaki bireysel sonuçlar bu şekliyle değerlendirilmelidir. Masada eksik oyuncu var diye diğer masalardaki oyuncular eksik sürede oynamamalıdır. Oyuncuların eksik olmasından dolayı takımın alacağı sonuç farklı bir durumdur.”
Bu bakış açısı uygulanabilir olsa da, hükmen yenik sayılma süresi tamamlandığında eksik oyuncular masalarında yerlerini almazlarsa oynanmakta olan maçların durumu ne olacaktır? Hakem bu maçları durdurarak hakem kararıyla kayıp olarak mı bitirecektir? Yoksa o masalardaki maçlar tamamlanarak bireysel sonuçlar değerlendirilerek takımın alacağı puan ayrıca mı belirlenecektir? Unutulmamalıdır ki, bu ve benzeri soruların yanıtlarıyla diğer tüm koşullar yarışma yönergesiyle belirlenmektedir.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Yazınızı dikkatli okuyunca bir farklılık dikkatimi çekti. Bir yerde “Saatler çalıştırıldığında maç başlar.” denirken, bir başka yerde de hakem için “Eksik oyuncusu bulunan takımın diğer masalarındaki oyuncularının hamle yapmasına izin vermez.” deniliyor. Bu iki durum arasında ne fark var? Bu masalarda da maç başlamadı mı?
Böyle bir ileti aldım.
Dikkatli okuyunca bunun görülmesi çok hoşuma gitti. Beyaz renkli taşlarla oynayan oyuncunun saati çalıştırıldığında maç başlamış olur (madde 6.6). İkinci durumda da saat çalıştırılıyor şüphesiz ki. İki durumda da maç başlamış oluyor. İkinci durumda maç başlamış olmasına karşın, birden çok masada eksik oyuncusu olan takımın masada yerini almış oyuncularının hamle yapmasına izin verilmeyecek olması oyunun başlamadığını anlatmaz.
Rakip takımın beyaz renkli taşlarla oynayan oyuncuları hamle yapacaklar. Sonra da saatlerine basacaklar. Siyah renkli taşlarla oynayan oyuncuların saatleri çalışırken, hükmen yenik sayılma süresi içinde eksik oyuncuları gelinceye kadar, hamle yapmadan bekleyecekler. Bu oyuncular hamle yaparsa oyun sürecek ama eksik oyuncular gelmezse oynanmakta olan oyunlar ne olacaktır? Oluşacak bu olumsuz duruma engel olmak için hamle yapmalarına izin verilmiyor. Eksik oyuncular gelmezse takımın maçı kaybedeceği açıkça belirtilmişti.
Yorumlar - Yorum Yaz
