Terfi Taşının Seçimi
Terfi Taşının Seçimi
"Terfi taşını düzenleyen kural maddesi kesin hüküm içerir"
Terfi karesi ve terfi taşı üzerine soru çeşitliliği giderek artıyor. Bu konuda ‘Terfi Karesi ve İstasyon’ başlıklı bir yazı vardı. Şimdi bu yazıda da terfi taşının seçimine ilişkin yeni örnek olayı çözümlemek doğru yol olacak sanırım.
Bu örnek olayda 90 dakika ve her hamlede 30 saniye eklemeli tempo uygulanıyor. “Beyaz renkli taşlarla oynayan oyuncu son hamlesinde f7 karesinde bulunan piyon taşını tahta dışına çıkarıyor. Diğer elinde bulunan vezir taşını terfi karesi olan f8’ bırakmak üzere dokunduruyor. Ancak bu taşla terfi fikrinden hemen vazgeçiyor. Hamlesini 57. f8A++ olarak tamamlıyor. Siyah taşlarla oynayan oyuncu da hakeme başvurarak rakibinin at taşıyla terfi yapamayacağını söylüyor. Hakem at taşıyla yapılan son hamlenin geçerli bir hamle olduğunu söyleyerek oyuncunun başvurusunu reddediyor. Oyunun sonucunu belirliyor (1-0).” Hakem oyunu bitirdi. Ancak son kararı yanlıştı. Hatalı karar oyunun sonucuna da yansıdı. Bu hata, belki de, son sıralama listesini de olumsuz etkileyecek. Siyah taşlarla oynayan oyuncu oyunu kaybetti. Yapacak bir şey var mı?
Bu örnek olay, ‘terfi’ eylemine yer verilen dördüncü maddede (Taşların Hareket Ettirilmesi ) anlatılan biçimiyle çözümlenecek.
- Piyon terfi ederken, oyuncu piyon taşını son yataya oynamak zorunda değildir. Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun son hamlesinde f7’de bulunan piyon taşını son yataya oynamadan tahtanın dışına çıkarması madde 4.6’ya uygundur.
- Oyuncunun elinde bir taş bulundurması terfi sırasında bu taşın kullanılması gerektiği anlamını da taşımaz.
- Oyuncunun terfi taşı olarak düşündüğü ve diğer elinde bulunan vezir taşını terfi karesi olan f8’e dokundurmuş olması kesin hüküm içerir. Madde 4.4.4 bu durumu düzenlemiştir. “Piyonunu terfi ettiriyorsa, taş seçimi, yeni taşın terfi karesine dokunmasıyla kesinlik kazanır.”
- f8 karesine dokunan vezir taşı terfi taşı olarak kesinlik kazanmıştır. Terfi bu taşla yapılmalıydı.
- Hakemin at taşıyla hamle yapılmasına karar vermesi hatalı bir karardır.
- Hakem beyaz taşlarla oynayan oyuncuya böyle bir terfi taşı seçemeyeceğini söylemeliydi.
- Oyun, beyaz renkli vezir taşının f8 karesine terfi etmesiyle devam etmeliydi.
- Oyun böyle devam ettiğinde uygulanacak bir yaptırım da olmayacaktı.
Söylem
Hakemin siyah taşlarla oynayan oyuncunun başvurusunu reddettiği söyleminde de yanlışlık var. At taşıyla salt 57. Af8++ hamlesi yapılmış olsaydı, madde 5.1.1’e uygun bir hamle olduğu söylenebilirdi. Buradan bakınca söylem de oyunun sonucunu belirleyen karar da doğruydu.
Ancak at hamlesi tek başına bağımsız bir hamle değildir. Madde 3.7.5.1’e göre bir hamlenin parçasıdır. Hamlenin diğer parçasının madde 4.4.4’e aykırı olduğunu söylediğimizden hakemin bu söylemi yanlıştır diyebiliyorum.
Başlarken, durum saptaması sırasında “Yapacak bir şey var mı?” denilmişti. Var tabi ki. Siyah taşlarla oynayan oyuncunun başhakeme, varsa ve gerekiyorsa itiraz kuruluna yapacağı itiraz başvurusu sonunda, kural hatası yapıldığı için hakemin bu kararının değiştirilmesi beklenir.
Farklı bakış
Dikkat edilirse örnek olayda beyaz taşlarla oynayan oyuncu vezir taşını diğer eliyle f8 karesine dokundurmuştu. Terfi hamlesini iki eliyle yapmak üzereydi. Sonrasında, haliyle, saatini de durduracaktı. Hamleler böyle sürseydi, at taşıyla terfi yapılmasına izin veren hakemin oyunun devamındaki kararının nasıl olacağı da ayrı bir merak konusudur. Hakem bunu görüp ilgili maddeyi uygulayacak mıydı? Merak bunadır.
20 Mart 2020
Tahsin AKTAR
Benzer Makaleler İlgili Kaynak
Terfi Karesi İstasyon Değildir! FIDE Satranç Kuralları (Madde Açıklamalı)
Yorumlar - Yorum Yaz
