• Favorilere Ekle





Hileyi Önleyebilir miyiz?

Hileyi Önleyebilir miyiz?

Oyunların her tür bilişim ve iletişim temelli  ‘yardımdan’ bağışık, sağlıklı bir biçimde tamamlanmasını sağlamak, hakemlerin güç görevleri arasına girmiştir.

Satranç organizasyonlarında hile önlenebilir mi? Soruyu böyle sorduğumuzda yanıtı ‘evet’ olarak vermek güçtür. Her türlü önlem alınabilir, yapılacakların en iyisi yapılabilir, ağır yaptırımlar uygulanabilir ama hile yapılırsa da yine yapılır. Peki, ne yapılacak hile karşısında? Dediğim gibi, organizasyon yöneticileri yapılması gereken ne varsa onu planlayacak ve uygulayacaktır. Hakemler de paydaş olarak hilenin önlenmesi için görevlerini tam anlamıyla yerine getireceklerdir. Gereken uygulamaların yerine getirilmesiyle, satrancın hileler karşısında savunmasız olmadığı gösterilebilir. Böylece eldeki uygulamalarla aksi bir algının oluşmasına yer verilmez.

Kurguyu ‘hile’ ve ‘hile yapan’ kavramları üzerine oluşturmak gerekecek. Hileyi “… başka bir kişiden (seyirci, kaptan, takım arkadaşı…) ve/veya herhangi bir bilgi ya da iletişim kaynağından (kitap, notlar ya da herhangi bir elektronik cihaz…) bilgi almak…” olarak tanımlamak olanaklıdır. Hile yapan da başta oyuncu olmak üzere satrançta var olan diğer bileşenlerdir.

Cep bilgisayarları, mp3 çalarlar, PDA’lar, telsiz, IR, bluetooth cihazları, satranç oyunlarını analiz yapmaya elverişli elektronik cihazlar, cep telefonu veya benzeri iletişim cihazları, diğer bilgi kaynakları gibi araç ve gereçler hilenin yapılmasında kullanılan başta gelen materyallerdir. Hileyi önlemek için de, böylesi materyallerin, oyun sırasında oyun alanında bulundurulması yasaklanmıştır. Bu materyallere ‘ihlal nesneleri’ diyebiliriz. Bu yasak kapsamında kimler vardır? Oyuncular, antrenörler, hakemler ve diğer bileşenler ihlal nesnelerini oyun alanında bulunduramazlar.

Oyunların her tür bilişim ve iletişim temelli  ‘yardımdan’ bağışık, sağlıklı bir biçimde tamamlanmasını sağlamak, hakemlerin güç görevleri arasına girmiştir. Çok geniş bir zeminde ele alınan kuralın diliyle (madde 12.2) “…hakem oyunların adil şekilde oynanmasını sağlar…” denilerek aslında hile yapılmasının önüne geçmede hakem görevlidir denilmiş olsa gerek. Ayrıca, yaptırımlar açısından temelde, satrancın kuralları, ihlal nesneleri yoluyla hileye başvurulması karşısında yeterlidir. Madde 11.3.a (…oyuncuların not tutmaları, bilgi veya öneri kaynaklarına başvurmaları… yasaktır.) ve 11.3.b (…cep telefonu, elektronik haberleşme aracı….bulundurulması yasaktır…) maddeleri kapsamında yaptırımlar getirmiştir. Ancak yaptırımlar yoluyla sonuca ulaşmanın yanında alınacak diğer ek önlemlerin de geliştirilmesi kaçınılmazdır. Hileye karşı mücadele edebilmek amacıyla; etkinlikler sırasında kişilerin üstlerinin aranması, olası şikayetlerin soruşturulması, hakemlerin ve organizasyon yöneticilerinin eğitilmesi gibi bir dizi programın hayata geçirilmesi gerekecektir.

Etkinlikler düzeylerine göre sınıflandırılmıştır. Koruma önlemleri de bu düzeyde tanımlanır.
  • En yüksek derecede koruma gerektiren etkinlikler: Tüm resmi FIDE turnuvaları, FIDE yıldız ve genç turnuvaları, ortalama 2600 ya da fazla rating puanlı grup aşaması maçları, üst düzey ulusal bireysel ve takım şampiyonaları.
  • Artırılmış düzeyde koruma gerektiren etkinlikler: 20.000 avro'dan daha fazla para ödülüne sahip herkesin katılımına açık turnuvalar, ortalama 2400 ya da daha fazla rating puanlı grup aşaması maçları, orta düzey ulusal bireysel ve takım şampiyonaları, ulusal yıldız ve genç şampiyonaları.
  • Standart düzeyde koruma gerektiren etkinlikler: Diğer tüm etkinlikler.
Organizasyonlarda, FIDE yarışma kurallarında belirtilen etkinlik düzeyleri dikkate alınarak, sağlanacak güvenlik önlemleri farklılık gösterecektir. Ulusal şampiyonalar, ulusal takım şampiyonalarıyla ulusal genç/yıldız şampiyonlarında,  şampiyona niteliği taşımamasına karşın nitelikleri yönünden eşdeğer etkinliklerde, sıralanan koruma önlemlerine denk gelen önlemler uygulanabileceği gibi bir düzey daha yukarıda koruma önlemleri de uygulanabilir.
Her koruma düzeyi için uygulanacak standart koruma önlemleri de şunlardır:

  • Oyuncular, yeni kurallar, kısıtlamalar, alınan önlemler konusunda uyarılmalıdır.
  • Oyuncular ve izleyiciler için özel alanlar oluşturmalıdır. (Olanaklar ölçüsünde, oyuncu ve izleyiciler için ayrı dinlenme yerleri ve tuvaletlerin kullanılması sağlanmalıdır.)
  • Oyuncularla izleyiciler arasında bir etkileşimin olması engellenmelidir.
  • Organizasyon yöneticileri ve hakemler ‘oyun alanı’ dışından satrançla ilgili herhangi bir bilginin taşınmasını engellemelidir.
  • Güvenlik görevlileri tarafından kullanılmak üzere; el detektörü, metal detektör duyarlı kapılar, X-ray cihazları, tarayıcılar, elektronik frekans bozucu cihazlar, güvenlik kameraları gibi ek güvenlik önlemlerinin en az biri kullanılmalıdır.
  • Organizasyon yönetimi, hakem, oyuncu, antrenör, yönetici ve diğer katılımcıların taşıdığı elektronik cihazlar için, emanet bırakma yerlerini sağlamalıdır.
Sıralanan önlemlerden ayrı olarak, FIDE etkinliklerinde ve organizasyon yönetimlerinin istediği diğer etkinliklerde internet tabanlı maç denetleme aracıyla da denetimler sağlanabilmektedir. (Bu denetim modelinde, turnuvadaki olası ihlaller, örneğin, performansı beklenen düzeyden çok yukarı da olan ya da bilgisayar destekli hile olarak algılanabilecek hamleleri olan oyuncuları belirlemek üzere test yapılması için maçlar sisteme yüklenerek saptanır. Böylece bir sonuca varılmak istenmektedir. Uygulamaya ayrı bir yazıda değineceğim.)

Hakemler için hilenin önlenmesine yönelik olarak özel eğitimler verilmelidir. Bunlardan biri de madde 11.3.b için daha hafifletilmiş uygulamaları karşısında verilecek eğitimlerdir. Oyuncuların üzerlerinde bulunan ihlal nesnelerini bırakacak bir yerlerinin olamayacağını düşünülen organizasyon yöneticileri, ihlal nesnelerini, örneğin, cep telefonlarının tamamen kapalı olması koşuluyla, oyuncunun çantasında bulunmasına izin verebilmektedir. (Bu uygulama, Temmuz 2014 kural uygulamaları kapsamında, bir kural maddesi değildir. İhlal nesnelerinin, böylesi cihazların, oyun alanına sokulmasının yasak olmasının denetlenebilmesi güç ve hatta olanaksız olduğundan, uygulamanın sadece bir öneri olduğunu anımsatırım.) Bu kez, hakemleri, işte tam burada, yeni ve güç görevler beklemektedir. Çünkü ihlal nesneleri oyun salonuna çanta içinde yarışma yönergesi yoluyla girebiliyorsa ‘hile’ ile mücadelede yeni uygulamalar geliştirilmelidir. Hakemlerin, önemli ve sıklıkla uygulanan bu durumun nasıl yönetileceği konusunda eğitilmeleri kaçınılmazdır.
 
Hakemlerin alacakları eğitimlerin yanında, hilenin önlenmesine yönelik olarak, hakemlerin uygulayabilecekleri bazı önlemler de vardır. Bu önlemler demetiyle, 11.3.b için hafifletilmiş uygulamaların hayata nasıl geçirileceğine ‘Oyuncuların Yönetilmesi’ başlıklı yazımda değinmiştim. İlgilenenlerin bir kez daha dikkatle okumalarında yarar görüyorum.

Sıralanan tüm önlemlere karşın oyuncular (ve/veya diğer bileşenler) yine de hile yapabilmişler ve hile yaptıkları saptanmışsa, FIDE’nin ve federasyonumuzun disiplin talimatları doğrultusunda yargılanırlar. Yüksek düzeyde cezaları içeren bu talimatlara göre, ihlali gerçekleştirenler, 2 yıldan 5 yıla kadar yarışmadan men cezasıyla cezalandırılırlar. Oynadıkları tüm maçlar kayıp sayılarak sıralamadan çıkartılırlar. Varsa kazanılan her türlü haklar ve ödüller de geri alınır. 

15 Kasım 2016

IA&IO Tahsin AKTAR
 
Yorumlar - Yorum Yaz