Yarışmalarda Tur Sayıları
Yarışmalarda Tur Sayıları
“… hem kategori dereceleri için hem de yeterlik listesi için tur sayısının yetmediğini görürüz. Tur sayısını artırılması önerilir. Çocuk yaştaki oyuncuların yer aldığı yarışmalarda yüksek sesle tur sayısının artırılmasına ‘hayır’ diyorum…”
Satranç yarışmalarında oynanan tur sayısı, pek çok yarışmada, karşımıza sorun olarak çıkmaktadır. Planlanan tur sayısı, öngörülen oyuncu sayısı için az gelirken, bazı yarışmalarda da öngörüldüğünden daha az oyucu katılır. Bu durumda da tur sayısı yeniden düzenlenir. Yeniden düzenleme yapabilmek için de başhakeme yönerge yoluyla yetki verilir. Yönergelerde bu uyarıya rastlarsınız.
Bireysel İsviçre Sistemi eşlendirme kurallarının uygulanacağı yarışmalarda yönergeyle planlanan tur sayısı nasıl hesaplanıyor? Oyuncu sayısıyla tur sayısı arasında bir ilişki vardır. Buna kısaca yer vermek gerekir. Bu ilişki şöyle gözlenebilir.
Tur sayısını nasıl hesaplıyoruz?
İki oyuncu için bir tur oynanması gerekir. Buradan hareketle, tabloya göre, oyuncu sayısı katlanarak artarken tur sayısı birer birer artmaktadır. Yine tabloya göre, 32 oyuncuya kadar 4 tur, 110 oyuncu için de 6 tur oynanması gerekecektir. Ancak, bu kadar tur oynanması, derece listesini veya yeterlik listesini saptamaya yetecek midir? Yanıt çok açıktır. Tur sayısı yeterli olmayacaktır.
İsviçre sistemi eşlendirmenin temel mantığına göre, yarışmanın tamamlanmasının ardından eş puanlı birden çok oyuncunun olmaması yeğlenir. Tur sayısının yeterli olduğu durumda bu hedefe ulaşılabilir. Ancak oyuncu sayısıyla tur sayısı arasındaki ilinti, yarışma programıyla uyumlu olmayabilir. İlkesel olarak her derecenin saptanması için yukarıdaki değerlere ek olarak 1 tur ama en ideali 2 tur daha oynanması gerekir. 110 oyuncu için derece ve ilk 10 oyuncuyu içeren yeterlik listesi oluşturulacaksa; ikinci derece için 8, üçüncü derece için 9 tur oynanması yeğlenir. Yeterlik listesinin ilk beş oyuncusu için 11, sonraki 5 oyuncu için de toplam 13 tur oynanması sağlıklı sonuçların oluşması için yeterlidir. İstenilen derecelerin saptanması için bu kadar tur oynanırsa, eşitlik bozma yöntemlerine veya eşitlik bozma maçlarına gerek kalmayabileceği düşünülür.
İki oyuncu için bir tur oynanması gerekir. Buradan hareketle, tabloya göre, oyuncu sayısı katlanarak artarken tur sayısı birer birer artmaktadır. Yine tabloya göre, 32 oyuncuya kadar 4 tur, 110 oyuncu için de 6 tur oynanması gerekecektir. Ancak, bu kadar tur oynanması, derece listesini veya yeterlik listesini saptamaya yetecek midir? Yanıt çok açıktır. Tur sayısı yeterli olmayacaktır.
İsviçre sistemi eşlendirmenin temel mantığına göre, yarışmanın tamamlanmasının ardından eş puanlı birden çok oyuncunun olmaması yeğlenir. Tur sayısının yeterli olduğu durumda bu hedefe ulaşılabilir. Ancak oyuncu sayısıyla tur sayısı arasındaki ilinti, yarışma programıyla uyumlu olmayabilir. İlkesel olarak her derecenin saptanması için yukarıdaki değerlere ek olarak 1 tur ama en ideali 2 tur daha oynanması gerekir. 110 oyuncu için derece ve ilk 10 oyuncuyu içeren yeterlik listesi oluşturulacaksa; ikinci derece için 8, üçüncü derece için 9 tur oynanması yeğlenir. Yeterlik listesinin ilk beş oyuncusu için 11, sonraki 5 oyuncu için de toplam 13 tur oynanması sağlıklı sonuçların oluşması için yeterlidir. İstenilen derecelerin saptanması için bu kadar tur oynanırsa, eşitlik bozma yöntemlerine veya eşitlik bozma maçlarına gerek kalmayabileceği düşünülür.Yarışmalarda durum ne?
Son dönemde yapılan Türkiye yarışmalarında oyuncu sayısıyla tur sayısı arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığını tur sonuçları bize gösteriyor. Türkiye Kupası adı altında yapılan yarışma sonunda bir ‘yeterlik listesi’ oluşacağı yönerge yoluyla duyurulmuştu. 410 oyuncunun katıldığı yarışma 11 tur oynanmıştı. Yarışma sonu sıralama çizelgesinde, birinci derece tek başına belirlenirken 2…4 derecelerin, 5...12 derecelerin ve 13…25 derecelerin yarışmayı eş puanla tamamladıklarını görmek olanaklıdır (sonraki derecelerde de benzer durum mevcut). Bu kadar çok oyuncunun yarışmayı eş puanla tamamlamış olmaları da oynanan tur sayısının yetersiz kaldığının güçlü kanıtıdır. Bu yarışmaya yukarıdaki örnek hesap yardımıyla bakacak olursak, 15 tur oynandığında çok sayıda oyuncunun eş puan oluşmadan yarışmayı tamamlayabileceği düşünülür. Ancak günümüzde, oyuncuların, her zaman bu kadar çok tur oynamaları, buna göre düzenlenmiş yarışma programına uyum sağlayabilmeleri olanaklı olmayacaktır.
Örneğimizde analizi yapılan Türkiye yarışmasında, ilkesel olarak, 11 tur oynanırken farklı eşlendirme ölçütlerinin yeğlenmesi yolu seçilseydi yarışma sonunda bu kadar çok oyuncu eş puanla ortaya çıkmazdı. En çok 3 tur ‘hızlandırılmış’ (accelerated) sistemle eşlendirme yapılarak farklı yöntem uygulansaydı kabul edilir ölçüde bu hedefe ulaşılabilirdi.
Çocuk yaştaki oyuncuların yer aldığı yarışmalarda da durum bu yönüyle iç açıcı değil. Bu yarışmalar da derece ve yeterlik sıralaması belirleyen yarışmalar olarak sunulmuştu. Pek çok kategoride tur sayısının yetmediği görülür. Hem kategori dereceleri için hem de yeterlik listesi için bunu söyleyebiliriz. Örneğin 255 oyuncunun yer aldığı 8 yaş, 265 oyuncunun yer aldığı 9 yaş, 180 oyuncunun yer aldığı 12 yaş kategorilerinde tur sayısıyla oyuncu sayısı arasında olumlu ve uyumlu bir ilintinin olmadığı söylenebilir.
Bu kategoriler için de tur sayısı artırılmalı mı? Yüksek sesle ‘hayır’ diyorum hemen. Çocuk yaştaki oyuncuların tur sonuçlarına aynı zamanda pedagojik sonuçlarıyla da bakmak gerekir. Özellikle 10-12 yaşına kadar olan oyuncuların tur sayılarının azaltılmasının yanında temponun da oyuncu başına 2 saatin altına düşürülmesi gerektiğini düşünenlerdenim. Bir yarışmanın adının önüne ‘Türkiye’ yazdığınızda dahi bunu sağlamanın gerektiğini söyleyenlerdenim. Bir adım daha ileriye giderek, 7-8 yaş grubundaki çocuk oyuncularla, baştan bu yana, yarışma formatında bir etkinliği hiç benimsemediğim bilinen bir durumdur. Tur sayısı artırılarak yarışma sonunda eş puanlı oyuncu sayısını azaltmak bu yaştaki oyuncular için asla düşünülmemelidir. Çocuk yaştaki oyunculara uzun saatler çok tur oynatılmasını sakıncalı görüyorum. Kişisel gelişimleri, beslenme alışkanlıkları, öğrenim yaşantıları boyunca edinecekleri davranış modelleri, beceri alışkanlıkları gibi önemli başlıklarda bunu değerlendirmek gerekecektir. Bu değerlendirmeyi ustalarına, pedagoglara, spor psikologlarına, eğitimcilere sormak gerekir.
Bu kategorilerde, oyuncuların profili ve rating puanları göz önüne alındığında, hızlandırılmış eşlendirme yöntemi uygulayarak da bir sonuca varılamayacağını söyleyebilirim. 1300-1400 rating puanı olan oyuncuların yanında henüz bir rating puanına sahip olmayan oyuncuların da çoğunlukta olduğu grupta hızlandırılmış eşlendirme yöntemi anlamlı ve istendik yararlar sağlamayacaktır.
Bu yarışmaların mevcut yönerge yapısıyla, il yarışmalarını tamamlayan her oyuncu Türkiye yarışmalarına gelebilmektedir. Bu seçimden vaz geçilebilir. Bu seçime devam edilerek farklı gruplar oluşturarak kategorilerde oyuncu sayıları azaltılabilir. Örneğin, bu yılki verilere göre, il yarışmalarından gelen her oyuncuya grupta yer vermek yerine, illerinde belli dereceleri elde eden oyuncuların oluşturduğu ana grup ve diğer oyuncuların katılımıyla oluşturulan ikinci grup olarak o kategoride eş zamanlı iki yarışma yapmak önerilebilecek bir yoldur. Bu yol seçilirken, özendirici olması açısından, ikinci grup sonunda oluşacak sıralamadan belli sayıda oyuncuyu da sağlanacak olanaklardan yararlandırmak gerekecektir. Böyle bir seçim yapılırsa; bu gruptan oluşturulacak yeterlik listesindeki oyuncu sayısı ana yarışmadan elde edilen yeterlik listesindeki oyuncu sayısından az olmalıdır. Bundan ayrı, sağlanacak olanakların ana yarışmanın yeterlik listesindeki oyunculara tanınan olanaklardan az ve farklı nitelikte olması düşünülmelidir.
Organizasyon yöneticileri ve ilgili düzenleyicilerin, tur sayısını artırmadan benzer yol ve yöntemlerle, eşlendirilecek oyuncu sayısını azaltarak tur sayılarının yeterli olabileceği sonuçları elde etmeyi öne alarak düşünmelerini ve bunun üzerine çalışmalarını çok önemsiyorum.
Fotoğraf TSF web sitesinden alınmıştır.
08 Şubat 2017
IA&IO Tahsin AKTAR
IA&IO Tahsin AKTAR
Yorumlar - Yorum Yaz
