Yıldırım Oyun ve Bayrak
Yıldırım Oyunda Bayrak Düştü
‘Masada bir karışıklık var!’
Örnek olaydaki oyunda 3 dakika ve ilk hamleden itibaren her hamle için 2 saniye ekleme temposu uygulanırken hakemler de 1’den çok masada görev yapıyor. Bu örnek olayın konusu FIDE açık kaynaklarından edinildi.
Bir masadaki oyun ‘hakemin gözetiminde’ devam ediyor. Diyagrama göre, 66. Af6+ - Vxe1+ hamlelerinin tamamlanmasının hemen ardından beyaz taşlarla oynayan oyuncunun ‘bayrağı düşüyor.’ Hakem hemen sonucu belirliyor. (0-1)Bu sonucun olağan bir sonuç olduğu görülmüş olsa ki oyunculardan bir itiraz da gelmiyor.
Bu örnek olayın kahramanı olan hakem ve oyuncuların tutum ve anlayışlarını bir yol görmek gerekir.
Hakem
Hakemin uygulama becerisiyle kurallara ne denli uyumlu karar verebildiği görülecek: Örnek olayın gelişiminde dikkat edilecek en önemli yan, oyunun satranç masasının başında hakemin gözetiminde devam ediyor olmasıdır. Hal böyleyken, hakemin yapılan son hamleyle ortaya çıkan konuma kayıtsız ve sessiz kalması kabul edilir değildir.
66. … - Vxe1+ hamlesinin tamamlanmasının ardından hakemin, EK- A.4.2’nin 1. hükmü doğrultusunda, oyuna el atarak geçersiz hamleyi belirlemesi gerekirdi. Hakemin böyle davranmayıp EK- A.4.4’ün hükmü doğrultusunda davrandığı anlaşılıyor. Buna göre; iki şah da tehdit altında olduğundan, sonraki hamlenin yapılmasını beklemiştir. Sonrasındaki gelişmede de EK- A.4.5’e göre davrandığı, bayrağın düşmüş olmasını esas aldığı görülüyor. Zaman sıkışıklığı açıkça görülen bu oyunu, madde 12.3’ün belirttiği şekliyle, iyi gözlememiştir.
Oyuncular
Hakemin belirlediği oyunun sonucuna, oyuncuların bir itirazının olmaması kuralları tam anlamıyla iyi bilmedikleri yönünde bir kanı oluşturuyor. Siyah taşlarla oynayan oyuncu at taşının şah tehdidini gidermemiştir. Bunun yerine 66. … - Vxe1+ oynayarak bir geçersiz hamleyi tamamlamıştır. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu, kendi bayrağı düşmeden önce, EK- A.4.2’nin 2. hükmü doğrultusunda, bu hamlenin geçersiz bir hamle olduğunu ileri sürmemiştir. Bu nedenle de bayrağının düşmesi karşısında zamandan kaybetme kararına da ses çıkarmamıştır.
Karışıklık
Bayrak düşmeden önce
Masa karışık! Bir yandan iki şah tehdit altında, diğer yandan bayrak düşmüş. “Bu karışıklığa hakemin oluşan konum karşısında ‘hızlı refleks’ gösterememesi neden olmuştur!” demek hiç de yanlış olmayacaktır. Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun 67. hamlesini yapmadan, daha da önemlisi bayrak düşmeden önce, hakemin EK- A.4.2 hükmü doğrultusunda geçersiz hamlenin madde 7.5.5’e göre düzeltilmesine karar vermesi beklenirdi.
Bir ayrıntıya da dikkat etmek gerekecektir! Geçersiz hamle uygulaması sonrası uygulanacak 2 dakikalık yaptırım, EK- B.2’de belirtildiği gibi, 1 dakika olarak uygulanmalıdır.
Bayrak düştü
66. … - Vxe1+ hamlesinin tamamlanmasının hemen ardından, hakem hızlı refleks göstererek oyuna tam da el atarken beyaz taşlarla oynayan oyuncunun bayrağı düşüyor.
Hakemin durumu önemsediği, çözümleme yönünde güçlü algılarının olduğu durumda olası uygulama nasıl olacaktır? Yine de göreceli olarak; bu durumda bayrak düşmüş olsa bile hakem, oluşan konuma tanık olmasından dolayı, bayrağın düşmüş olmasını kabul etmeyecektir. Geçersiz hamle uygulamasını yerine getirerek oyuna devam edilmesini sağlayacaktır.
Hakem ve yetkinlik alanları
Hakem karşılaştığı durumu önemsememiştir. Ortaya çıkan iki ayrı durum karşısında kısıtlı kalmıştır. Karar verme sürecinde kuralların ilgili tüm maddelerini ele alarak son karara ulaşmamıştır. Çözümleme ve karar verme algısı yönünden yetkinliği eleştirilecek düzeyde olup, beklenenin altındadır.
İlk konumda oyuna el atmamış olması beklendik bir tutum değildir. Peşin hüküm vermeden gelişen olayları anlayabilmesi gerekmektedir. Sergilediği tutum ve davranışlarıyla yarattığı güdüleme düşüklüğünün farkında olmadığı anlaşılmaktadır. Bu yönüyle kişisel farkındalık oluşturma algısı yönünden yetkinliği beklenenin altındadır.
Asıl halledilmesi gereken bilmek değil fark etmektir!
23 Eylül 2022
IA&IO Tahsin AKTAR
İlgili Kaynak
FIDE Satranç Kuralları (Madde Açıklamalı)
Yorumlar - Yorum Yaz
