Yarıda Kalan-Ertelenen Oyunlar

Yarıda Kalan, Ertelenen Oyunlar

Her akşam 6 da başlayan 9 turlu, 90’+30” eklemeli tempoyla oynanan bir etkinliğin 4. turunda şöyle bir durum doğuyor. Hakemin karar verme süreci ve kriz yönetimi bakımından uygulamada örnek bir durum ele alındı.

Tur başlayalı 1 saat 15 dakika olmuştu. Birden elektrik kesildi. Salonda bir uğultudur kopuverdi. Jeneratör veya başkaca bir güç kaynağı olmadığından kriz çoktan başlamıştı. Başhakem hakem ve oyunculardan satranç saatlerinin durdurulmasını istedi. Bir koşturmacadır başladı. Etrafta, aydınlatma için bir şeyler bulmaya çalışıyorlardı belli ki. Şimdi ne olacaktı, ne kadar beklenecekti, elektrik gelecek miydi, tur ertelenecek miydi, biten maçlar ne olacaktı? Böyle bir demet soru vardı şimdi başhakemin masasında.

Her şeyden önce, bu gibi durumlarda, hakemlerin, yarışma ve organizasyon yöneticilerinin hızlıca başvurabileceği yol gösteren yazılı kaynakların olması gerekir. Ülkemiz organizasyonları için, yol ve uygulanacak kuralların genel hatları federasyonun talimatlarıyla belirlenmiştir. Bir etkinlik ancak çok zorunlu nedenlerle ertelenebilir veya yeri, tarihi, saati değiştirilebilir. Genel ilke etkinliğin önceden ilan edilen yerde ve zamanda gerçekleştirilmesidir.

Erteleme kararının kim tarafından ve etkinliğin hangi aşamasında verildiği önemlidir.
Etkinlik başlamadan önce, doğan zorunluluktan dolayı erteleme söz konusuysa yeni yer, tarih ve program organizasyon yöneticisi tarafından açıklanır.
Etkinliğin aşamaları arasında oluşan bir durumdan dolayı (buna tur başlamadan önce diyebiliriz) erteleme olacaksa erteleme kararından dolayı oynanmayan turun/turların ne zaman oynanacağına başhakem karar verir.
Örnek olayda anlatıldığı gibi tur sırasında oluşan bir nedenden dolayı tur yarıda kalır ve bir erteleme söz konusu olursa turun ne zaman oynanacağına başhakem karar verir.

Kulüpler veya oyuncular aralarında anlaşarak etkinliğin ertelenmesine, oynayacakları turların gün ve saatlerinin değiştirilmesine karar veremezler.

Erteleme Programı

Bazı süreçlerde kararların başhakem tarafından vereceği belirtilmişse de başhakem karar verme aşamasında mutlaka ki yalnız olmayacaktır. Yeni tur gününü ve saatini yarışma ve organizasyon yöneticileriyle birlikte saptamalıdır. Burada da genel ilke önceden duyurulan etkinlik programının başlama-bitiş tarihleri arasında ertelenen turun/turların oynanmasıdır. Ertelenen tur, bir sonraki turdan önce, bu olanaklı değilse son turdan önce mutlaka tamamlanmalıdır. Son turdan önce ertelenen turun/turların tamamlanması olanaklı değilse, yeni program, organizasyon yöneticisi tarafından saptanacaktır.

Turların gün ve saatlerini kaydırarak ertelenen turu öncelikle oynatma seçeneği de uygulanabilir. Ama bu seçenek özellikle takım turnuvaları için sorun yaratabilir. Takımın tüm oyuncuları yarışma yerine birlikte gelmemiş olabilir. Kulüpler oynanacak tur ve eşlendirmedeki rakip takıma göre oyuncularının yarışma yerine gelmelerini planlanmış olabilir. Bu kez oyuncuların ulaşım, konaklama veya benzeri sorunları ortaya çıkabilecektir. Bu nedenle erteleme programı yapılırken turların gün ve saatlerini kaydırmak her zaman doğru bir seçim olmayacaktır.

Yarışma ve organizasyon yöneticisi etkinlik öncesi planlanan her olanağın erteleme günü ve saati için uygunluğunu denetlemelidir. Bu konudaki kontrol ve önerilerini başhakeme iletmelidir. Başhakem ancak bu öneriler doğrultusunda ertelemeye karar vermeli ve yeni programı açıklamalıdır.

Karar aşamasında:

Etkinlik alanının-yarışma salonun yeni tarih ve saat için uygunluğu,
İklimlendirme ve havalandırma olanaklarının sağlanması,
Katılımcıların transfer araçlarının yeni programa uygunluğu,
Oyuncu, hakem ve diğer görevlilerin yemek gereksinimleri,
Konaklama olanakları,

gibi konular öne çıkacaktır.

Böyle durumlarda; başhakemin, yarışma ve organizasyon yöneticilerinin, öngörü, risk ve kriz yönetimi, yeniden yapılandırma, süreç kontrolü konularında bilgilerinin ve deneyimlerinin olması, hızlı, zamanında ve doğru karar vermelerini sağlar. Ortaya çıkabilecek her durum için önceden önlem almak, uygulama planı yapmak olanaklı değildir. Ancak, örnek olayda olduğu gibi, belli başlı konular için önceden önlem alınmalı, oluşacak yeni durum senaryosu hakemlere, görevlilere ve organizasyonun diğer paydaşlarına anlatılmalıdır.

Etkinlik neden ertelenir, neden yarıda kalır?

Etkinlik başlamadan önce etkinlik takvimi veya yarışma programında bir erteleme yapılacaksa bu, güçlü nedenlere dayanmalıdır. Etkinliğin planlanan süreçte gerçekleştirilmesine engel mali sorunlar, bulaşıcı hastalıklar, deprem, savaş veya toplumsal hareketler, etkinlik için planlanan yerde oluşan beklenmedik çeşitli hasarlar ertelemeye gerekçe olabilir.

Yine benzer biçimde, zorunluluktan dolayı yönerge veya takvimde yapılacak değişiklik nedeniyle yeni ek zamana gereksinim duyulması, alınacak önlemlere karşın, önüne geçilmesi olanaksız, etkinliğin gerçekleştirilmesine engel, organizatörlerin istenci dışında gelişen diğer beklenmedik olaylar ertelemeye örnek olaylar olarak sıralanabilir.

Etkinliğin bir aşamasında olacak erteleme için pek çok neden sayılabilir. Burada saymaya çalışılan durumlar örnek olması içindir. Tur başlamadan önce beklenmeyen meteorolojik olaylar (kar, tipi, aşırı yağmur gibi nedenlerle şehir içi/şehirlerarası yolların kapanması), yangın, deprem, sel, toprak kayması gibi felaketler (bu örnek için belki de organizasyon yöneticileriyle birlikte yeni program saptanmalıdır), toplumsal olaylar, etkinlik alanında oluşan, önceden öngörülmeyen başkaca olumsuz durumlar. Bunların dışında ortaya çıkabilecek her durum erteleme kararı için kendi içinde değerlendirilmelidir.

Tur sırasında elektriklerin kesilmesi, su basması, yarışma alanında oluşabilecek toplumsal olaylar, yarışma alanında oyuncuların bir kısmının beklenmedik kazaya uğraması, kar basması, çatı çökmesi, yangın, deprem gibi felaketlerin oluşması durumunda tur yarıda kalabilir ve tur/turlar ertelenebilir.

Erteleme veya yarıda kalma uygulamaları

Etkinlik başlamadan önce organizatörler tarafından bir erteleme söz konusuysa:

Erteleme sadece yarışma programıyla sınırlıysa, erteleme etkinlik takviminde yer alan aşamaları etkilemiyorsa (son başvuru tarihi, lisans vize veya transfer tarihleri, kulüplerin oyuncu bildirimi, takım veya oyuncu listelerinin kesinleşmesi, takım veya oyuncu sıra kuralarının çekilmesi…) takvim planlandığı biçimde işletilir.
Etkinlik takvimi dikkate alınarak, takvimin işleyişi tamamlanmışsa, etkinliğe katılmaları kesinleşen kulüpler, bireysel etkinliklerde oyuncular erteleme tarihinde etkinlikte yer alabilir. Hangi kulüp veya oyuncuların ertelemede yer alacakları duyurulur.

Etkinliğin aşamaları arasında, tur başlamadan önce, başhakem, yarışma ve organizasyon yöneticilerinin de önerileri doğrultusunda erteleme kararı almışsa:

Erteleme öncesi o turda oynama hakkı olan kulüpler veya bireysel etkinliklerde oyuncular ertelenen turda yer alır.
Eşlendirme ilan edilmişse ilan edilen eşlendirme geçerli olur.
Takım yarışmalarında maça çıkış listeleri verilmiş ve listeler kesinleşmişse, takımlar ertelenen turda kesinleşen listeleriyle yer alır.
Beklenmedik durumlar karşısında maça çıkış listelerinde değişiklik yapma istekleri karşısında karar verme yetkisi başhakeme aittir. (Erteleme tarihinde takımın kesinleşen listesindeki oyuncu/oyuncular kaza geçirmiş veya hasta olabilir- bu durumlar ilgili kurumlar tarafından belgelenmelidir-.)
Henüz maça çıkış listeleri verilmemiş veya liste verme süreci yaşanıyorsa (listeler kesinleşmemişse), maça çıkış listeleri erteleme tarihinde düzenlenir.

Tur sırasında oluşan bir nedenden dolayı tur yarıda kalır ve başhakem yarışma ve organizasyon yöneticilerinin de önerileri doğrultusunda erteleme kararı almışsa:

Oynanmakta olan oyunlar iptal edilir. Erteleme günü yeni buluşmada aynı eşlendirme listesi kullanılarak oyunlar yeniden oynanır.
Erteleme anına kadar tamamlanmış, bitmiş oyunların sonuçları geçerli kılınır.
Takım turnuvalarında da benzer uygulama yapılır.
Oynanmakta olan oyunları erteleme tarihinde ‘ajurne’ kuralları biçiminde kaldığı yerden devam ettirmek çok göreceli ve uygulanması çok güç bir seçim olacaktır. Bu önerilmez.

Tur yarıda kalırsa, yarıda kalma gerekçesine göre, başhakem, yarışma ve organizasyon yöneticileri erteleme kararı vermeden önce turun devam ettirilmesi olanaklarını mutlaka araştırmalıdır. Örnek olayda olduğu gibi, elektrik kesintisinin nedeni, bu bir arızaysa onarım süresi gibi süreçler hızla gözden geçirilmelidir. Bir süre beklemeye karar vermek, çoğu kez, erteleme kararından daha doğru bir karar olacaktır.

Ertelenen turun bir sonraki turdan önce oynatılması olanaklı değilse (örnek olayda 4. tur yarıda kalarak ertelenmiş ve 5. turdan önce oynanması olanaklı değilse) başhakem yeni turun eşlendirmesi için gerekli önlemleri alacaktır.

Başhakem bu durumda şöyle bir uygulama yapar:

Yeni eşlendirme için ertelenen turdaki biten maçların sonuçları gerçek sonuçlar olarak yeni eşlendirmede kullanılır.
Ertelenen oyunlar için de her iki oyuncuya sanal olarak ½ puan verilerek yeni eşlendirme tamamlanır, tur bu haliyle oynanır.
Tur tamamlandığında sanal olarak verilen ½ puan değerleri yeni ve gerçek sonuçlarıyla değiştirilir.
Ertelenen turun bir sonraki turdan önce oynanması olanaklı değilse sanal olarak verilen ½ puan değerleri ertelenen tur oynanıncaya kadar geçerli kılınır.

Uyarılar!

Bekleme boyunca satranç saatleri durdurulur.
Oyuncuların önceden belirlenmiş ve duyurulmuş oyun alanından ayrılmalarına izin verilmez.
Bu sürede cep telefonu, bilgisayar ve benzeri cihazlar, ‘ihlal nesneleri’ hiçbir biçimde ve nedenle kullanılamaz.
Oyunların oynandığı zamanlarda uygulanan yasak ve kısıtlamalar bekleme boyunca da bütünüyle uygulanır.
Hangi nedene dayalı olarak erteleme yapıldığına bakılmaksızın, (yarıda kaldığı için erteleme dahil) erteleme öncesi oynama hakkı bulunan oyuncular, sonradan ceza almış ve cezasının uygulanması erteleme tarihine rastlıyorsa, cezanın türü bu oyuncuların oynamalarına engelse, bu oyuncular ertelenen etkinlikte yer alamazlar.

14 Haziran 2016

IA&IO Tahsin AKTAR

Yorumlar - Yorum Yaz