Takım Ana Listelerinin Düzenlenmesindeki Güçlükler
Takım Ana Listelerinin Düzenlenmesindeki Güçlükler
Çocuk yaştaki oyuncuların olduğu etkinliklerde, ana liste üzerinde en az oyuncu sayısının masa sayısı kadar olabileceği önerisi yanlıştır.
Satranç, temelde bireysel bir spor olmakla birlikte, birden çok oyuncunun bir araya gelerek takım halinde yarışmalarının da olanaklı olduğu bir spor dalıdır. Bu bakışla ‘Satranç Ligleri’, ‘Takımlar Şampiyonaları’ ve benzer biçimde ‘Takım Turnuvaları’ düzenlenir. Takım sporlarında, oyun, takımı oluşturan oyuncuların ortaklaşa çabalarıyla oynanarak takım puanı belirlenir. Birden çok bireysel oyuncuyla oluşturulan satranç takımlarındaysa, oyuncuların elde ettikleri bireysel puanlarla takımın puanı belirlenir.
Bu ve benzer koşullarla uyulacak esaslara, takımlarda kaç oyuncunun olacağına, masalarda yer alabilecek oyuncuların seçim ölçütlerine, başlıca temel konulara yarışmanın özel yönergesinde yer verilir. Bir takım satranç yarışmasının yönergesinde yer alacak konuları saptamak ve bunları bir araya getirerek bir ‘statü’ oluşturmak bir organizasyonun en önemli aşamalardan biridir.
Oyuncu sayıları
Takımların ana listelerinde, bir maçta masalarda yer alabilecek sayıda oyuncudan yani masa sayısından daha az sayıda oyuncuya yer verilemez. Takım listesinde, bu temel özellikten ayrılmadan, organizasyonun öngördüğü sayıda oyuncu bulunacaktır. Oluşturulmuş statüye göre, oyuncuların bir kısmı oynanacak maçta yer alır. Bir kısmı da ‘yedek oyuncu’ olarak listelerde kalır.
Örnek oluşturması bakımından, takım halinde oynanan spor dallarında oyuncu sayılarını incelemekte yarar var.
- Futbol: Her maçta takım listesi 18 oyuncudan oluşur. Sahada 11 oyuncu oynar.
- Voleybol: Her maçta takım listesi 12 oyuncudan oluşur. Sahada 6 oyuncu oynar.
- Basketbol: Her maçta takım listesi 12 oyuncudan oluşur. Sahada 5 oyuncu oynar.
- Hentbol: Her maçta takım listesi 12 oyuncudan oluşur. Sahada 7 oyuncu oynar.
Görüldüğü gibi, o maç için sahada yer alamayan oyuncular, her spor dalının statülerinde belirtilmiş sayıda olmak üzere o maçta yer alabilecek yedek oyunculardır. Her maçta kaç yedek oyuncuya yer verileceği de ayrıca belirlenir. Satranç takımlarında yedek oyuncu kavramı bir maç için değil yarışmanın tamamı için oluşturulur. Bilindiği gibi, bir oyun sırasında bir oyuncunun yerine bir başka oyuncu yedek sırasından oynayamamaktadır.
Ana listeler
Takım ana listelerinde, genellikle, en az ve en çok sayıda yer alabilecek oyuncu sayısı belirtilmektedir. Masa sayısından çok sayıda oyuncuya listelerde yer verilmesinin temel amacı yarışma boyunca bazı oyuncuların yerine başka oyuncuların da takımda yer alabilmesini sağlamaya yöneliktir. Bir başka amaç da daha fazla sayıda oyuncunun kulüp çatısı altında olmasının istenmesidir. Bu sayede oyuncuların, kulüp olanaklarından ve eğitim süreçlerinden yararlanmaları amaçlanır.
Şimdi de ülkemizde takım halinde oynanan bazı satranç yarışmalarındaki oyuncu sayılarına bakalım.
- Süper Lig ve Birinci Lig: Takım ana listelerinde en az 10 en çok 24 oyuncu yer alabilir. Oyuncular 8 masada oynarlar.
- Kulüpler Şampiyonası: Takım ana listelerinde en az 8 en çok 20 oyuncu yer alır. Oyuncular 8 masada oynarlar.
- Küçükler ve Yıldızlar Takım Yarışmaları: Takım ana listelerinde en az 4 en çok 8 oyuncu yer alır. Oyuncular 4 masada oynarlar.
Takımların ana listelerindeki oyuncu sayıları saptanırken nelere dikkat edilmeli?
Anılan yarışmalarda oyuncu sayıları için yapılan tercihleri bir temele oturtmak olanaklı değildir. Özellikle çocuk yaştaki oyuncuların olduğu etkinliklerde, ana liste üzerinde en az oyuncu sayısının masa sayısı kadar olabileceği önerisi doğru değildir. Aksine, bu etkinliklerde en az oyuncu sayısı masa sayısından fazla olmalıdır. Böylesi, en az-en çok biçiminde, ayrıntılı tercihler yerine, örneğin, “takımlar 6 oyuncudan oluşur, 4 oyuncu oynar”, “takımlar 15 oyuncudan oluşur, 8 oyuncu oynar” denilmesi, masalarda yer alacak oyuncuların özelliklerinin bu doğrultuda belirlenmesi daha doğru bir seçim olacaktır. Tüm Avrupa, Dünya ve Olimpiyat yarışmalarının bu örnek esas alınarak düzenlendiği dikkatten kaçmamalıdır.
Organizasyon yönetimi, eğer en az-en çok gibi oyuncu sayıları belirlemek istiyorsa, ana listelerde yer alabilecek en az sayıdaki oyuncu seçimini asla masa sayısı kadar belirlememelidir. En az oyuncu sayısı yarışmada oluşturulan masa sayısından daha fazla olmalıdır. En az oyuncu sayısı seçiminin masa sayısı kadar olması, takımları maça çıkış sırasında zora sokabilecektir. Bu önemli bir ayrıntıdır. Yarışma yönergesi doğabilecek güçlüklere neden olmamalıdır. Yönergeler böyle düzenlense de takımların, ana listelerinde en az oyuncu sayısı için masa sayısından daha çok oyuncuya yer vermeleri önerilir.
Oluşturulan statülere göre, takımların masalarında yer alacak oyuncular rating, yaş aralığı veya kadın tercihi bakımından farklılık gösterebilmektedir. Statü uyarınca, her masanın en az bir yedeğinin olabileceği düşünülerek listelerde yer verilebilecek en çok oyuncu sayısı bu yolla da saptanabilir.
Ana listelerde yer verilecek oyuncuların sıralanmasında genellikle rating ölçüt olarak kullanılır. Değinildiği gibi, kadın veya yaş aralığı biçiminde özel masalar da oluşturulabilmektedir. Böyle oluşumlarda da kendi içinde rating sırası gözetilir. Hiçbir ölçütün olmadığı, isteyen takımın istediği oyuncuyu istediği sırada yazabileceği biçiminde belirlenmiş yarışma statüleri yanlıştır. Rating sırası, ratingi olmayan oyuncular için ratingli oyuncuların ardından isim veya soyadına göre sıralama tercih edilmelidir.
Maça çıkış listeleri
Takımlar, organizasyona önceden verilen ana liste üzerinden, o maçta oynayacak oyuncularını belirlerler. Maça çıkış listelerinin nasıl düzenleneceğinin anlatıldığı genel koşullar ve uyulacak esaslar yarışmanın özel yönergesiyle belirlenir. Ayrıca, takımlar için liste düzenlemeye yönelik olarak bazı kısıtlayıcı hükümler de vardır.
- Hangi nedenle olursa olsun iki tur karşılaşmalara çıkmadığı için hükmen kaybeden oyunculara, sonraki turlarda maça çıkış listesinde yer verilmez.
- Yarışma yerinde bulunmadığı bilinen oyuncular maça çıkış listesine yer alamaz.
- Maça çıkış listeleri eksik oyuncu işaretlenerek düzenlenemez.
Ana listelerin düzenlenmesi sırasında yapılan stratejik hatalar, böylesi kısıtlayıcı hükümler karşısında, takım yöneticilerine çoğu zaman zor anlar yaşatabilir. Hatta takımlar yarışmadan ayrılmak zorunda da kalabilir. Ana listede en az 4 oyuncunun bulunabileceğinin belirtildiği bir yarışmada, organizasyonun önerisine uyarak 4 oyuncu bildiren bir takım düşünelim. Yarışma sırasında bir oyuncunun ayrılması durumunda, sonraki turlara ana listeden yazılacak oyuncu olmadığından, eksik işaretlenmiş maça çıkış listesi de verilemeyeceğinden takım kalan maçlara çıkamayacaktır. Böyle olunca da takımın bulunduğu grup bozulabilir, takım gelecek sezon yarışmalara katılamayabilir, takım verilecek desteklerden ve özendirme ödüllerinden yoksun kalabilir, maddi ceza alabilir, varsa özel sponsorları desteklerini geri alabilir. Özellikle aileleriyle birlikte hareket etmek durumunda olan çocuk yaştaki oyuncuların bulunduğu yarışmalarda sıklıkla yaşanan bu örneğin oluşturduğu çaresizliğin, tüm takıma ve organizasyona olumsuz yansıdığı unutulmamalıdır.
15 Ekim 2017
IA&IO Tahsin AKTAR
Yorumlar - Yorum Yaz
