Dokunursan Yanarsın
Dokunursan Yanarsın!
Körebe oyununda, ebe oyuncuya dokunursa, dokunulan oyuncu ‘yanar’.
90 dakika ve her hamlede 30 saniye eklemeli oyun temposunun uygulandığı etkinlik. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu önce rakibinin d4 piyonunu tahta dışına çıkartarak ‘açmaz’ durumda olan fil taşını bu kareye oynayarak hamlesini tamamlar. 59. Fxd4+ Siyah taşlarla oynayan oyuncu, satranç saatini durdurarak, rakibinin geçersiz bir hamle yaptığını hakeme bildirir. Hakem geçersiz hamle uygulamasını yerine getirir. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu yeni hamlesini 59. Fxh4 olarak tamamlar.Siyah taşlarla oynayan oyuncu, rakibinin böyle bir hamle yapamayacağını, hamle yapmak üzere ilk önce kendisinin d4 piyonuna dokunduğunu ileri sürer. Hakem, oyuncuya, bu yönde bir sav ileri süremeyeceğini, rakibinin fil ile bir hamle yaparak oyuna devam etmesi gerektiğini, yapılan bu hamlenin doğru ve geçerli bir hamle olduğunu oyuncuya bildirir. Oyun bu hamleyle devam eder.
Örnek olay, kural maddesinin yanlış uygulanmasıyla gelişmiştir. Değerlendirme, hakemin ‘Taşların Hareket Ettirilmesi’ (madde 4) kural maddesini uygulayış biçimi üzerine olacaktır.
Hakemin uygulaması
Hakem, oyuncunun geçersiz hamle yaptığını görmemiş, hamleye tanık olmamıştı. Kuralın diliyle hareket ederek geçersiz hamle kuralını uygulamıştı. Kuralda öne çıkarılan, 4. maddenin tüm gerekleriyle yerine getirileceği anlayışını görememişti. Bu nedenle de verdiği kararla yaptığı uygulama hatalıydı.
Uygulama
Oyuncu önce rakibinin sonra da kendi taşına dokunarak hamlesini tamamlamıştı. Örnek olayın aydınlatılmasında değerlendirilecek kural maddesi şöyle:
Madde 4.3.3
“Her iki renkten bir veya birden fazla taşa dokunmuşsa, ilk dokunduğu rakibinin taşını, ilk dokunduğu kendi taşıyla almalı, eğer bu geçersiz bir hamleyse, oynanabilecek ya da alınabilecek ilk dokunduğu taşı oynamalı ya da almalıdır.”
Örnek olayı da öne alarak maddeyi şöyle açıklamak olanaklıdır:
“Oyuncu önce rakibinin taşına sonra kendi taşına dokunduğunda, rakibinin dokunduğu taşını dokunduğu kendi taşıyla alacaktır. Bu hamle geçersiz bir hamleyse rakibinin dokunduğu taşını alabilecek başka bir taşı varsa bu taşıyla rakibinin dokunduğu taşını alacaktır. Oyuncu, rakibinin dokunduğu taşını başka bir taşla da alamıyorsa ilk dokunduğu kendi taşını oynayacaktır.”
Örnek olayda öne çıkan, oyuncunun önce rakibinin taşına dokunmuş olduğudur. 4. maddenin ruhunda ‘dokunulan taş oynanır’ genel ilkedir.
- Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun, hamle yapmak amacıyla, önce rakibinin d4 piyonuna dokunduğu bilinmektedir.
- Oyuncunun bu taşı alması gerekecektir.
- Diyagrama göre, d4 piyonunu alabilecek, oyuncunun c3 piyonuyla b5’te bulunan at taşı bulunmaktadır.
- Geçersiz hamle sonrası, oyuncu, bu taşlardan birini tercih etmeli, rakibinin d4 piyonunu alarak yeni hamlesini gerçekleştirmeliydi.
- Oyuna bu hamleyle devam edilmeliydi.
- Fil, Fxh4 hamlesi veya o çapraz boyunca başka bir hamle yapabileceği durumlarda bile uygulama böyledir. Oyuncunun bu taşıyla hamle yapma olanağı yoktur.
Kuralda işaret edildiği gibi, diyagramda rakibin d4 piyonunu alabilecek bir beyaz taş olmasaydı, oyuncunun bu kez fil taşıyla geçerli bir hamle yapabilmesi olanaklı olacaktı.
Körebe oyununda temel ilke, ebenin bir oyuncuya dokunmasıdır. Ebe bir oyuncuya dokunduğunda bu oyuncu ebe olacak, yani oyuncu ‘yanacaktır’.
Rakibin taşına ‘dokunursan yanarsın!’
24 Aralık 2017
IA&IO Tahsin AKTAR
Yorumlar - Yorum Yaz
