Yarışmalara Katılım Hakkı ve Koşulları

Yarışmalara Katılım Hakkı ve Koşulları

Adının önünde ‘Türkiye’ yazan etkinlikler daha özel katılım koşulları taşır.

Satranç yarışmalarına kimlerin ve hangi koşullarda katılabileceği yarışma yönergelerinde belirtilir. Kimi yarışmalarda oyuncuların katılımı için hiçbir koşul aranmaz. İsteyen her oyuncu katılabilecektir. Bu etkinlikler ‘açık turnuvalar’ olarak adlandırılır. Açık turnuva olarak duyurulsa da belli kuvvet puanının üstündeki oyuncuların katılımı bu kez ön koşul olarak konulabilir. Bu etkinliklere de ‘yarı açık turnuvalar’ denilebilir. Bir de ‘kapalı turnuvalar’ vardır. Norm turnuvaları, bir yarışmanın final grubu bu etkinliklere örnek gösterilebilir. Bu etkinliklere, yönerge koşullarına göre, sadece ‘hak edenler’ katılabilecektir. O nedenle kapalı turnuva denilir.

Turnuvalardan ayrı olarak, şampiyona veya birincilikler için de katılım hakları ve koşulları yarışma yönergelerinde ele alınır. Türkiye Satranç Federasyonunun (TSF) düzenlediği, adının önünde ‘Türkiye’ yazan satranç etkinlikleri daha özel katılım koşulları taşır. Bu etkinliklerde ön koşul ‘Türkiye Cumhuriyeti (TC) Vatandaşı’ olunmasıdır. Diğer koşullar daha sonradır. Bundan sonra yaş (küçükler, yıldızlar, gençler, veteran…) veya kadın gibi kategori koşulları sıralanabilir. ‘Türkiye’ yarışmaları için ‘İl Birinciliklerine’ katılma koşulu da getirilebilir.

Vatandaş olmanın yanında bir de oyuncuların kayıtlı olduğu federasyon öne çıkabilir. Oyuncular için ortaya çıkabilecek durumları inceleyelim.

Başka ülke vatandaşı olan oyuncuların durumu

Başka ülke vatandaşı olan ve aynı zamanda ülkelerinin (veya başka ülkelerin) federasyonlarına kayıtlı oyuncular da ülkemizdeki satranç etkinliklerinde yer alabilirler. Bu oyuncular, TSF Lisans Talimatına göre, ülkemizde ‘yabancı oyuncu’ olarak tanımlanır. Yabancı oyuncular geçerli bir pasaporta sahip olmaları ön koşuluyla, açık veya uluslararası satranç etkinliklerine, kulüp etkinliklerine katılabilirler. Ülkemizde mülteci, göçmen, sığınmacı veya kaçak olarak bulunan yabancıların satranç etkinliklerinde yer almaları olanaklı değildir. Turnuva niteliğindeki dostluk, barış ve boş zaman değerlendirme gibi temel ilkeler etrafında düzenlenen, resmi olmayan, yerel etkinliklerde yer almalarının da ancak mülki yöneticilerin onayıyla olanaklı olduğu unutulmamalıdır. Anlaşılmalıdır ki kaçakların bu hakları da yoktur.

Başka ülke vatandaşı olup Türkiye Satranç Federasyonuna kayıtlı oyuncuların durumu

Oyuncuların bir ülke vatandaşı olmalarının yanında başka ülke federasyonuna kayıtlı olmaları da bir hak olarak kurallarla belirlenmiştir. TC vatandaşı olmayan, ancak TSF’ye kayıtlı oyuncular bulunmaktadır. Bu oyuncular yine TSF Lisans Talimatına göre, sportif olarak ‘Türk sporcu’ olarak kabul edilmektedir. Bu oyuncuların, federasyonun koyduğu kurallara göre, ulusal takımlarda yer alabilmelerine karşın, ‘Türkiye’ yarışmalarına katılım hakkı, aynı talimata dayanarak, yarışma yönergesiyle kısıtlanabilmektedir.

Genellikle öğrenim görme veya çalışma izniyle Türkiye’de bulunan yabancılar, ülkemizde düzenlenen diğer açık etkinliklere katılabilmektedir. İlk kez kuvvet puanı hesaplanan bu yabancılar, TSF’ye kayıtlı oyuncu olarak anılmaktadır. Vatandaş olmadıkları için oyuncuların Türkiye yarışmalarında yer almalarına bu nedenle de izin verilmez. Türkiye yarışmalarının, ön koşul olarak, salt TC vatandaşlarına açık olarak duyurulması haklı ve doğru bir tercihtir.

TC vatandaşı olup başka ülke federasyonuna kayıtlı oyuncuların durumu

TC vatandaşı olup, başka ülke federasyonuna kayıtlı oyuncular, TSF Lisans Talimatına göre, ‘yabancı oyuncu’ olarak kabul edilmektedir. Bu düzenlemeyle oyuncuların ‘Türkiye’ yarışmalarına katılım hakkı engellenmemelidir. Çünkü vatandaşlık hakkı bireyin doğuştan edindiği, dokunulmaz ve vaz geçilmez hakkıdır. Anayasamızla korunan sosyal haklar arsında olan spor yapma hakkı her hak ve kural kısıtlamalarının önündedir. Ne lisans yönetmelikleri ne de yarışma yönergeleri, belirlenmiş diğer koşulları taşıyan her TC vatandaşının spor yapma hakkını engellememelidir. Ulusal takımlarda veya kulüplerde sportif olarak Türk oyuncu olarak yer alabilmeleri kısıtlanabilirken, Türkiye yarışmalarında yer alabilmeleri için düzenlemeler, bu temel kural gözetilerek yapılmalıdır.

Çifte vatandaşlık hakkına sahip oyuncuların durumu

TC vatandaşı olmalarının yanında, başka bir ülke vatandaşı olan oyuncular da salt TC vatandaşları gibi ülkemizde, bireysel olarak veya kulüplerde, her türlü satranç etkinliğinde yer alabilirler. TSF Lisans Talimatı’da böyle söyler. İkinci vatandaşlık hakkı olan ülkenin yarışmalarına da katılabilirler. Bu oyuncular, bir tercih yaparak, vatandaşı oldukları ülkelerden sadece birinde ulusal takımlarda yer alabileceklerdir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) vatandaşlarının durumu

Yarışma yönergelerinde özel olarak belirtilmese de, belirlenmiş diğer koşulları taşıyan KKTC vatandaşları ülkemizdeki her tür satranç etkinliklerine katılma hakkına sahiptir. Türkiye yarışmaları için, TC vatandaşlığı kısıtlaması bu oyuncular için koşul olamaz. TC ve KKTC arasında 29 Eylül 1995 tarihinde ‘Gençlik ve Spor ilişkilerini düzenlemek, bu alanlardaki faaliyetlerini güçlendirmek ve geliştirmek amacıyla’ bir işbirliği protokolü imzalanmıştı. Bu protokol ulusal meclislerde görüşülerek onay yasasıyla yürürlük kazanmıştı. Protokolde “TC tarafı, KKTC sporcularının yabancı uyruklu addedilmemeleri suretiyle TC takımlarında spor yapmalarına imkan verebilmek amacıyla….” denilmektedir.

Yasadan kaynaklanan yetkiyle, TSF ve KKSF 2007, 2009 ve 2016 yıllarında işbirliği protokolleri yapmıştı. Bu protokoller sporcu, hakem ve antrenör eğitimlerini yapmaya, eğitim kampları düzenlemeye, ülke sporcularının karşılıklı olarak bireysel ve kulüp yarışmalarında vatandaşlık ayrımı yapılmadan yer alabilmelerine, KKTC kulüplerinin TSF liglerinde yer alabilmelerine olanak tanıyordu. Bu nedenle, KKTC vatandaşları, başka ülke federasyonuna kayıtlı olmalarına bakılmaksızın, söz konusu lisans talimatına göre de, Türkiye yarışmalarında yer alabileceklerdir. KKTC vatandaşı oyuncuların yarışmalar sonunda elde edecekleri dereceler tescil edilmelidir. Unvan ve yönergelerle belirlenmiş diğer haklar da TC vatandaşlarında olduğu gibi aynen korunmalıdır.

TC vatandaşlığından ayrılan oyuncuların durumu

TC vatandaşlığından ayrılan oyuncular, haklarında başka kısıtlamalar bulunmuyorsa, ülkemizdeki satranç etkinliklerinde yabancı oyuncu olarak yer alabilirler.

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Yasasıyla elde edilebilen bazı haklar bulunmaktadır. Yarışma yöneticilerinin bu yasadan doğan haklar konusunda bilgi sahibi olmalarında yarar vardır. Örneğin, Türkiye'de doğan ve yabancı ana ve babasından dolayı doğumla herhangi bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan çocuk, doğumdan itibaren TC vatandaşıdır. Ana ve baba yabancı olsa da, bir ülkenin vatandaşlığını kazanamayan bu çocuklara TC vatandaşı kimliği verilir. Dolayısıyla TC vatandaşları gibi satranç etkinliklerinde yer almaları olanaklıdır.

İzinle TC vatandaşlığından ayrılan oyuncuların durumu

Bu çok özel durum dikkatten kaçmamalıdır. Doğumla TC vatandaşı olup da TC İç İşleri Bakanlığından izin alarak Türk vatandaşlığından ayrılanlar, yasada belirtilen istisnalar dışında, Türk vatandaşlarına tanınan haklardan aynen yararlanmaya devam ederler. Spor yapma hakları, TC vatandaşlarına tanınan hakların aynısıdır. Bu yolla da ‘mavi kart’ ibrazıyla Türkiye yarışmalarında yer almaları olanaklıdır.

17 Ocak 2018

IA&IO Tahsin AKTAR

Yorumlar - Yorum Yaz