Terk Etmek
Terk etmek! ‘Hangisi geçerli?’
Hakem, oyuncunun terk etmesiyle oyunun ‘derhal’ bittiğini görememişti.
90 dakika ve ilk hamleden itibaren 30 saniye eklemeli tempoyla oynanan bir oyunda, beyaz taşlarla oynayan oyuncu 63. Şf1 hamlesini tamamlıyor. Siyah taşlarla oynayan oyuncu bu hamleden sonra ‘terk ettiğini’ rakibine bildirerek elini uzatıyor. Ancak, son anda 63. Şf1 Ae3+ oynayarak rakibine ‘beraberlik’ öneriyor ve hamlesini tamamlıyor. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu satranç saatini durdurarak gelişmeyi hakeme anlatıyor. Hakem, siyah taşlarla oynayan oyuncuya gelişmenin rakibinin anlattığı gibi olup olmadığını sorar. Oyuncu hakeme “Evet, öyle oldu, ama oyun benim bu hamlemle zorunlu beraberliğe gidiyor zaten” der ve hamleleri hakeme gösterir. 64. Şf2 Axc2 65. Fxe5+ Şg6 “Bu aşamadan sonra tek at ve tek fil ile birbirimizi mat yapmaya elverişli taşımız kalmayacağı için oyun berabere olacaktır.” der.
Hakem oyuncunun bu anlatımını ve savını mantıklı bulur, beraberlik sonucunu kabul eder: ( ½ - ½ ) Beyaz taşlarla oynayan oyuncu hakemin bu kararına bir anlam veremediğini, beraberlik önerisini sadece kendisinin yanıtlaması gerektiğini ancak burada terk ile oyunun sonuçlanmış olacağını öne sürmesine karşın, hakem “Oyun beraberliğe gidiyordu zaten.” diyerek sonucunu tescil eder.
Örnek olayın gelişimine göre, hakemin hatalı ve gülünç bir karar verdiğini görüyoruz.
Hakemin uygulaması
Hakem kendisine bir başvuru olduğunu anlayarak masaya davet edildiğinde, beyaz taşlarla oynayan oyuncunun söylemini dinledikten sonra, aynı biçimde bir de rakibine durumu sormuştu. Oyuncunun anlatımına göre de beraberlik sonucunu tescil etmişti. ‘Hatalı karar’ oyuna karışarak oyunu berabere ilan edilmesindedir.
Uygulaması nasıl olmalıydı?
Bu örnek olayda da beşinci maddede ele alınan ‘Oyunun Sonuçlanması’ kuralı irdelenecektir.
Kurala göre, bu senaryo için, olayların oluş sırası önem kazanmaktadır. Siyah taşlarla oynayan oyuncu önce terk ettiğini rakibine bildirmiş, sonra da hamle yaparak üstelik de beraberlik önermiştir.
Kural şöyle diyor: Madde 5.1.2 “Oyun, rakibi terk ettiğini bildiren oyuncu tarafından kazanılır. Oyun derhal sona erer.” Kuralın dilinden de anlaşılacağı gibi, siyah taşlarla oynayan oyuncu terk ettiğini rakibine bildirdiği anda oyunun derhal sonuçlanmış olması gerekecekti.
Beraberlik önerisi senaryonun gelişimine göre rakibe yapılıyor. Kuralların hiçbir yerinde, böylesi gelişen senaryoda, hakem beraberlik önerisi üzerine karar vermemektedir. Hakemin, rakibe yapılan bu öneriyi dikkate alarak sonuca giden karar verebilmesi hakemin formasyonu açısından düşündürücüdür.
Aslında, beraberlik önerisi, madde 9.1.2 hükümlerine göre, beyaz taşlarla oynayan oyuncu tarafından kabul edilse bile madde 5.1.2’nin ruhu bu beraberliğin kabul edilmesine ters bir uygulama olacaktır. Madde 5.1.2’nin uygulamada mutlak öne alınması gerekir.
- Hakemin, oyuncunun beraberliğin nasıl oluştuğuna ilişkin anlatımını dinlememesi, dikkate almaması gerekirdi.
- Kurala göre, siyah taşlarla oynayan oyuncu “Evet öyle oldu ama…” diyerek, ortada terk olayı varken, oyunun beraberlikle sonuçlanmaması gerekecektir.
- Hakemin oyuna karışarak sonucu belirlemesi kuralların hiçbirinde yer almayan bir durumdur. Hakeme böyle bir yetki tanınmamıştır. (Madde 6.9 kapsamındaki değerlendirmelerle bu olayı karıştırmamak gerekir.)
- Olayların gerçekleşme sırasına göre, siyah taşlarla oynayan oyuncunun ‘terk’ isteği, beraberlik önerisinden öncedir.
- Ae3+ hamlesinden önce oyun terk ile ‘derhal sona ermiştir’.(1-0)
21 Mayıs 2018
IA&IO Tahsin AKTAR
Yorumlar -
Yorum Yaz
