Takım Kaptanı
Takım Kaptanı
“Kaptan’ın davranışı kabul edilemez düzeydedir”
Bir takımlar turnuvası. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu, ilk zaman kontrolüne çok kısa bir süresi kalmışken 40. hamlesini yaptı. Bu hamlenin ardından rakibine beraberlik önerdi. Ancak saatini durdurmayı da unutmuştu. Bu durumu gören ve oyuncusunun arkasından maçı izleyen takımın kaptanı oyuncusunun sırtına dokunarak saati işaret etti. Bu işaretiyle oyuncuya sanki saatini durdurmasını söylüyor gibiydi. Siyah taşlarla oynayan oyuncu bu hareketin üzerine satranç saatini durdurdu. Hakeme başvurarak yaşanan durumu anlattı. Bu davranışın bir tür ‘hile’ olduğunu söyleyerek maçı kendisinin kazanmış sayılacağını ileri sürdü. Ancak hakem beyaz taşlarla oynayan oyuncuya 2 dakika ceza vererek oyunu devam ettirdi.Haber kaynağı: ‘FIDE Arbiter Magazin’ Şubat 2017
Hakemin uygulaması
Masada görev yapan hakem FIDE Yarışma Kuraları (Competition Rules) ve takım kaptanlarının davranışlarına ilişkin uygulamaları yerine getirememiştir. Oyunun nasıl devem edeceği konusunda da formasyonunun yeterli olmadığını düşünmekteyim.
Uygulama
Yaşanmış bu örnek olayda hakem kararları ve uygulamalar ele alınarak olası sonuçlara değinilecektir.
Masadaki oyunun gelişimi ve sonucu ne olursa olsun takım kaptanının davranışı yarışma kurallarına göre de kabul edilemez düzeydedir. Kuralların 12. maddesinde sayılan kaptanın rolüne hiç uymamaktadır. Takım kaptanlarının oyuncularla nasıl bir iletişim şeklinin olduğu kurallar yoluyla bilinmektedir. (Takım Satranç Yarışmaları Kılavuzunda da bu konuya geniş yer verilmiş durumdadır)
Bu aşamada yapılan uygulama eksiklikleri nelerdir?
- Kaptan uyarılarak oyun salonu dışına çıkarılması en temel uygulama olmalıydı.
- Kaptanın davranışından dolayı, üstelik siyah taşlarla oynayan oyuncunun itirazı üzerine, beyaz taşlarla oynayan oyuncuya 2 dakika zaman cezası verilmesi hatalıdır.
- Kaptanın davranışından dolayı oyuncuya ceza verilemez.
- Beyaz taşlarla oynayan oyuncu bu anda pasif davranıştadır.
Hakem, FIDE Satranç Kuralları madde 12.3’e göre, özellikle zaman sıkışmasındayken oyunu gözlemekle yükümlüdür. Bu oyunda zaman sıkışmasında olan oyuncu var mıdır? Anlaşılıyor ki 40. hamle ilk zaman kontrol aşaması. Beyaz taşlarla oynayan oyuncu 40. hamlesini yaptığında çok az bir süresinin olduğu biliyoruz. Bu oyuncu o ana kadar zaman sıkışmasındaydı. Ancak bir nedenle saatine basmayı unutmuş olması, saatinin çalışır durumda olması henüz hamlesinin tamamlanmamış olduğunu göstermez mi? Hamlesini yapmış olmasına karşın, bu hamle tamamlanmadığından, az sonra bayrağı düşecek, madde 6.4 ve 6.8’e göre yapılacak uygulamayla oyunu kaybedecektir.
Sezgileri güçlü ve öngörülü hakem davranışına hiç uymayan bu yaklaşım karşısında yapılabilecekleri gözleyelim:
Takım kaptanının bu anlayışla oyuncusuna dokunarak saati işaret ettiğini anlıyoruz. Hakemin tüm bu gelişmeleri çözümlemesi ve kararlarını buna göre vermesi ve uygulaması beklenirdi.
- Hakem kaptanın işaretini görmeli, siyah taşlarla oynayan oyuncunun satranç saatini durdurmasına engel olmalıydı.
- Kaptana yaptırım uygulamak amacıyla müdahale etmede bir süre beklemeliydi.
- Aksi durumda beyaz taşlarla oynayan oyuncu kaptanının işaretinin ne anlama geldiğini anlayacak saatini durduracaktı.
- Pasif durumdayken, bu işaret karşısında, aktif davranışa geçecekti.
- Yine de, ne olursa olsun, beyaz taşlarla oynayan oyuncu saatini durdurabilecektir. Bunda bir sorun görmemek gerekir.
Tüm bu oluşumdan hakemin oyun alanını iyi kontrol etmediğini, zaman sıkışmasındaki oyunları gözlemediğini, kuralları doğru ve yerinde uygulamadığını anlıyoruz.
Devam yolu
Hakem uygulamasını tamamlamış ve oyunu devem ettirmiş. Peki, uygulamada hata yapılmakla birlikte hakem oyunu nasıl devam ettirmeliydi?
- Hakem zaman cezasını uyguladıktan sonra beyaz taşlarla oynayan oyuncunun saatini çalıştırarak oyunu başlatmış olmalıydı.
- Oyuncu saatini durduramazsa bayrağı düşecek ve madde 6.4’e göre oyunu kaybedecekti.
- Oyuncu saatini durdurabilirse zaman kontrolü geçilecek, oyuna bu haliyle devem edilebilecekti.
- Hamle siyah taşlarla oynayan oyuncudadır artık.
- Siyah taşlarla oynayan oyuncu satranç saatini durdurduğunda rakibi beraberlik önermişti. Madde 9.1.2.1’e göre öneri hala geçerli.
4 Temmuz 2018
IA&IO Tahsin AKTAR
Yorumlar - Yorum Yaz
