OYUNCU HAMLESİNİ TAMAMLAMADI/Geçersiz Hamle

Oyuncu hamlesini yapar ve saatine basmazsa hiç kimse bu oyuncuyu uyaramaz. Bunu artık daha iyi biliyoruz. Oyuncu şah çekildiğini görmeyerek başka bir hamle yaptı. Saatine basmadığı için hakem geçersiz hamleyi işaret edemiyor. Rakip de “Rakibim geçersiz hamle yaptı,” diyor. Bu durumda hakem ne yapacak?

Oyuncu saatine basmadığı, hamlesini tamamlamadığı için geçersiz hamleye hükmedilemez. Madde 7.5.1 bu şekilde düzenlenmiş. Bu durumda hakem hemencecik sessizliği sağlamalı. Oyuncuya “Şimdi böyle bir istemde bulunamazsınız,” benzeri bir tümceyle karşılık verebilir. Oyuncunun saatine basmadığına ilişkin bir açıklamada bulunulursa kurallara aykırı davranılmış olur. Sonrası önemli. Oyuncu saatine basmadığı halde, oyuncular hamle yapmaya devam ederse madde 6.2.1.2’ye göre bir önceki hamle tamamlandığı için bu kez hakem doğrudan oyuna müdahale edecektir. Geçersiz hamle kuralı uygulanacaktır. Oyuncular hamle yapmadan bekliyorlarsa, bayrağı düşen oyuncu kaçınılmaz olarak kaybedecektir. 6 Eylül 2019

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

‘FORBIDDEN PAIRING’

Bir facebook iletinizde eşlendirmede ‘Forbidden Pairing’ kavramından söz etmişsiniz. Nedir bu eşlendirme kuralı hocam?

Bu bir teknik çözümdür. Peki, nedir bu çözüm? Sporcular, turnuvada başka bir ulusun sporcuların varlığına tahammül etmek durumundadır. Turnuvada bir ulusun sporcusuyla dini, siyasi nedenlerle oynamak istemeyebilir. Bu olası durum her zaman yarışmalarda karşımıza çıkar. Örneğin, İranlı ve bir kısım Arap ülkelerinin sporcuları İsrailli sporcularla şampiyonalarda oynamak istemez. Organizatörler de bu isteği olumlu karşılar. Başhakem de gerekli önlemi alarak bu ülkelerin oyuncularını eşlendirmez. Ana fikir böyle. ‘Yasaklanmış Eşlendirme’ konuyla ilgili bir makale. 27 Ağustos 2019
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 İYİ HAKEM

‘İyi Hakem Olma Yolunda’ başlıklı yazınızda yol gösterici ve rol model bir anlayış sergilenmiş. Çok teşekkür ediyoruz. Yazıda hakemlerin ‘amaca yönelik davranışlarından’ söz ediyorsunuz. Bunu açar mısınız hocam?

Amaca yönelik davranış modeline yazının özünde ve kaynak belgelerde yer verilmişti. Tekrarlayalım: Sporu ve sporcuyu sevmek, üst düzeyde dikkat, çabukluk, doğruluk, kesin ve yerinde karar verebilmek, sorumluluk sahibi, kararlı, tarafsız ve güvenilir kişiler olmak, oyunlar süresince kuralları tarafsızca uygulamak. Bunlar hakemler için kazılması, hatta var olması gereken davranışlar. Bir de uyum sağlamaları, yerine getirmeleri gereken ‘Hakemlerin Görevleri’ vardır. Hepsi birden hakemden beklenen amaca yönelik davranış modelini sağlar. 25 Ağustos 2019

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
 “SAATİ KİM DURDURACAK?”

‘Satranç Saati ve Erk’ başlıklı yazınızdan yola çıkığımızda akla şu sorular geliyor: Bir oyuncunun yan masadaki saate basması durumunda ne yapılabilir? Bunun fark edilmediği durumlarda terse işleyen zaman nasıl giderilir? Bu duruma müdahale edilmezse oyunun sonucuna etki ederse ne yapılır?

Öncelikle saatin yanlış yöne konulduğunu söylemeliyim. Aksi durumda, tüm saatler aynı yöne baktığında, oyuncu yandaki masanın saatine basamaz ki. Ama olası bu durumda hakem madde 6.10.2’nin ruhundan kaynaklı olarak saat ayarını yeniden yapabilecektir. Bu yanlışlık giderilmezse oyuncu zaman yitirecek, belki de oyunu zamandan dolayı kaybedebilecektir. Oyun bittikten sonra düzeltme isteminin bir geçerliliği yoktur. 22 Ağustos 2019  

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KURALDIŞI DURUM

Bir oyuncu başka masadaki bir oyunu izlerken kuraldışı bir hamle olduğunu görürse ne yapmalı? Sessiz kalması mı etik bir davranış olur yoksa bunu bir hakeme bildirmeli mi?

Konuya etik değerler açısından bakmıyorum. Oyuncu refleksi olarak görüyorum. Madde 12.7’de “Eğer, birisi, bir kuraldışılığa tanık olursa yalnızca hakemi bundan haberdar edebilir.” denilmektedir. Burada değinilen ‘kuraldışılık’ salt geçersiz hamleden söz edildiği yönünde düşünülmemelidir. Bu kuraldışılık aykırılık, düzensizlik, kuralsızlık olarak anlaşılmalıdır. Kuralda sözü edilen ‘birisi’ oyuncu da olsa, soruda değinildiği gibi, başka masada oluşan bir geçersiz hamleyi hakeme bildirebilir. Bu durumunda etkin rol oynayacak olan hakemdir. Kendisine yapılan bu ‘ihbarı’ değerlendirmesi beklenir. 10 Ağustos 2019  
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

“RAKİBİM SAATİNE BASMADI”

Oyuncu hamlesini yaptıktan sonra saatine basmayı unutuyor. Rakip oyuncu da hamlesini yapmak için bir taşına dokunuyor. Rakibinin saatine basmadığını fark ediyor. Rakibine "Saatine basar mısın?" diyor. Bu durumda dokunulan taş kuralı bu oyuncuya uygulanır mı?

Öncelikle kuralı kısaca anımsamakta yarar var. Oyuncular karşılıklı olarak birer birer hamle yaparlar. Madde 1.3 “Rakibi hamlesini yapmış olan taraf hamlededir.” der. Oyuncu hamlesini yaptıktan sonra saatini durdurmamışsa bu durum madde 6.2.1’e göre kendi sorumluluğundadır. Rakip oyuncunun hamle yapmasının bir sakıncası yoktur. Kurallar irdelendiğinde daha ayrıntılı dayanak noktalarının varlığı görülecektir. Bu bilgi ışığında soruya dönecek olursak: Dokunulan taş kuralı bu oyuncuya uygulanır. Hamlede olan oyuncu bir taşa dokunursa madde 4.3.1’e göre o taşı oynamak durumundadır. 'Satranç Saati ve Erk' başlıklı makaleyi okumanızı öneriyorum. 4 Ağustos 2019   

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GEÇERSİZ HAMLE VE İKİ EL İLE OYNAMA

Beyaz oyuncu iki elini kullanarak rok yaparak hamlesini tamamlıyor. Ancak bu hamlede şahı tehdit altında kalıyor. Şimdi bu oyuncu oyunu kaybetmiş mi sayılacak?

Hayır. Oyunu kaybetmiş sayılmayacak (önceden başka bir geçersiz hamle yapmamışsa). Aynı hamle içerisinde hem iki el ile hamle yapılması hem de, soruda olduğu gibi, şahı tehdit altında bırakacak biçimde geçersiz bir hamle yapılması durumunda, iki kez geçersiz hamle yapıldığına hükmedilmeyecektir. Böylesi durumda oyuncuya bir kez ceza uygulaması yapılması gerektiğini önemle belirtmeliyim. Rakibe 2 dakika süre eklenecek. Sonra da oyun madde 4.4.3’e göre devam edecektir. 27 Temmuz 2019

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ROK VE GEÇERSİZ HAMLE

‘Rok ve Geçersiz Hamle’ başlıklı yazınızda “3.8.2’de ki ‘başlangıç karesi’ vurgusuna dikkat edilmelidir.” diyorsunuz. Şah ve kale oynadıktan sonra tekrar eski yerine ‘başlangıç karesine’ gelebilir. Bu anlatım kafa karıştırmıyor mu?

Sizi anlıyorum. Ama bilinmesi gereken temel bir kural maddesi var. Maddeler 3.8.2.1.1 ve 3.8.2.1.2’de ele alındığı gibi, şahın ve rok yapılacak yöndeki kalenin o ana kadar hiç oynamamış olması temel koşuldur. Bunu unutmadan ‘başlangıç karesi’ söylemine bir kez daha bakarsak kafa karışıklığı kalmaz sanıyorum. 14 Temmuz 2019

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TAKIMIN BAŞINDA KİM DURACAK?

Takımın başında oyun salonuna sadece takım kaptanı mı bulunabilir? Antrenör veya takım yöneticisi neden salona giremiyor?

Tabi ki takım kaptanı dışında başkaları da takımın başında oyun salonunda bulunabilir. ‘FIDE Competition Rules’ takım kaptanıyla ilgili uygulamayı anlatır. Organizasyon yöneticileri antrenör veya takımın diğer yöneticilerinin de oyun salonunda yer alabileceğine karar verebilir. ‘FIDE Satranç Kuralları’ madde 11.2.3.3 bu durumu düzenler (bireysel yarışmalar için de bu madde geçerlidir kuşkusuz ki). Kaptan dışındaki diğerleri için nasıl bir uygulama yapılacaksa bir yönergeyle duyurulur. Salon giriş kartları da buna göre düzenlenir. 10 Temmuz 2019

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SAATE ÖNCE BASINCA CEZA UYGULAMASI (2)

‘Saate Önce Basınca Neler Olur?’ başlıklı yazınızın kaynağını oluşturan asıl soruda size yöneltilen “Böyle bir ceza verilirse uygulama ve maçın sonucu ne olmalı?” sorusuna yanıt vermemişsiniz hocam.

Verdim de acaba dikkatinizden mi kaçtı? Yazının sonunda “Sorunun ikinci geçersiz hamle kararına ilişkin kısmı değerlendirme dışında bırakılmalıdır.” diyordum. Buradan şunu anlayabiliriz: Hakemin ikinci kez geçersiz hamle kararı hatalıdır. Uygulamada hata yapılarak ortaya çıkan bu karar nedeniyledir ki maçın sonucunu saptamada şüpheye düşülmektedir. Bir hatadan yola çıkarak verilecek her yeni karar da hatalı olacaktır. O nedenle ben maçın sonucu hakkında bir yargıya varmadım. 28 Haziran 2019
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SAATE ÖNCE BASINCA CEZA UYGULAMASI

‘Saate Önce Basınca Neler Olur?’ başlıklı yazınıza beyaz oyuncuya ceza veriliyor. Masaya henüz gelmemiş siyah oyuncunun saatine süre eklenir mi?

Eklenir tabi. Oyun madde 6.6’ya göre başladı çünkü. Ama öngörülü ve sezgileri güçlü bir hakem beyaz taşlarla oynayan oyuncunun cezasını siyah taşlarla oynayan oyuncu masaya geldikten sonra saat üzerinde uygular diye düşünüyorum. Çünkü siyah taşlarla oynayan oyununun saatinde madde 6.7.2’ye göre başka ayarlamalar da yapılacaktır. 2 dakika süre bu sırada eklenebilir. 26 Haziran 2019 

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ 

SAATE ÖNCE BASMAK
‘Saate Önce Basınca Neler Olur?’ başlıklı yazıdan sonra bazı dostlarımdan iletiler aldım. Derler ki: “Satranç gibi bir oyunu spor olarak yapan bir oyuncu nasıl olur da ceza aldığı bir davranışı hemen sonrasında yeniden yapar?”

Öncelikle belirteyim ki bana ulaşan yaşanmış örnek olay üzerinde bir değişiklik yapmadan senaryoyu oluşturdum. Oyuncunun aynı davranışı yinelemesi şaşırtıcı tabi ki. Önce saatine basarak e4 hamlesini yapan oyuncuya madde 7.5.3’e göre ceza verilmişti. Ceza uygulandıktan sonra, yeniden önce saatine basmış ve e4 hamlesini yapmıştı. Oyuncunun süresinin çok az olduğunu biliyoruz. Bu sıkışık zaman baskısı altında yapıldığını düşünebiliriz. Anlayabildiğim kadarıyla oyuncu kuralı bilmiyor. Bunu anlayışla karşılayabiliriz belki ama hakem de kuralın nasıl uygulanacağını bilmiyor. Kural doğru uygulansa yani e4 hamlesi geri alınmasa oyuncu böyle anlam vermede zorlanacağımız davranışı yapmayacaktı belki de. Kim bilir? 24 Haziran 2019
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

‘YUMUŞATILMIŞ BAKIŞ’

Bir yazınızda önce saate basarak sonra hamle yapma uygulaması için daha esnek bir bakış açısının hatalı olduğunu söylüyorsunuz. Ne zararı var ki, oyucunun yararına olduktan sonra?

Eleştirilse de, madde 7.5.3’ün hükmünün ağır sonuçlar doğurduğu söylense de hakemler maddenin dili ve ruhuna uygun davranarak buna göre karar vermek zorundadır. Hakemler karşılarındaki durum ve uygulama için oyunun ve oyuncuların yararına olacak her tutumu sergilemelidir. Bunu yaparken de kuralların ortaya koyduğu bakışın dışına çıkılmamalıdır. ‘Yumuşatılmış bakış’ sergilemek için kuralın dilinde “Hakem başka bir karar vermemişse.” gibi bir söylem bulunmalıdır. Böyle bir söylem yoksa yazılanı uygulamaktan başka bir yol yoktur ne yazık ki. Hal böyle olunca zarar-yarar ilişkisi aramadan hakem gerekli uygulamayı yerine getirecektir. 1 Haziran 2019

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HAKEMLERİN ÖNCELİĞİ

Hamle yapmadan saatine basan oyuncu için geçersiz hamle uygulaması yapılmadı. Bu konuda hakemlerin bir inisiyatifi var mıdır? Hakemler karar verme sürecinde, hangi durumlarda inisiyatif kullanabilirler?

Oyuncu, hamle yapmadan önce saatine basarsa madde 7.5.3’ün dili, hakemin bu uygulamayı önceliğine alıp almama konusunda bir serbestlik tanımamaktadır. Maddede “Geçersiz hamle gibi cezalandırılacaktır.” denilmesi maddenin net ve kesin hüküm maddesidir. Bu madde için hakemlerin takdir hakları yoktur.

Maddenin dili ve ruhu buna izin verirse, hakemler tabi ki bazı uygulamaları önceliğine alır veya almaz.  Örneğin: Madde 7.4.3’ün hüküm maddesi, uygulamanın hakemin önceliğine bağlı olduğunu işaret eder. “Ceza verebilir.” denildiğine dikkat edilmelidir. Benzer biçimde madde 6.7.1’de oyuncuların oynamadan kaybetmiş olacağı durumun hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm karşısında hakemin ‘aksi yönde karar verebileceği’ vurgulanarak yine ‘hakemin önceliği’ öne çıkarılmıştır. Başka maddelerde de ‘öncelik’ kavramını görmek olanaklıdır. 26 Mayıs 2019
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

BEŞİNCİ MADDE VE FORMASYON

‘Hakem Formasyonu’ başlıklı kısa soruya verdiğiniz yanıt sonrası: Hocam, beşinci madde hangi aşamaya kadar hakem hatalarının üzerini örtecek? Maddenin uygulanmasındaki ‘derhal sona erme’ kavramı varken hakemlerin neden olduğu oyuncu mağduriyetlerinin giderilmesi hususunda başhakemin eli nereye kadar bağlı kalacak?

Soru karşısında güç duruma düştüğümüzü düşünüyorum. Önceki soruya 9 Nisan 2019 tarihinde verdiğim yanıtta da kısaca değinmiştim. Beşinci madde hakem hatalarının üzerini örtmez. Oyuncular haklı olduğunu düşündükleri savlarını sonuna kadar ileri sürmelidir. Başka yolu yok. Oyunun derhal sona erdiği durumda geçmişe yönelik yapılacak hiçbir şey yoktur. Bununla birlikte, oyun sırasında oluşan ikinci geçersiz hamle, konum tekrarı gibi durumlara zamanında yapılacak başvuruyu hakemin değerlendirmesi beklenir. Hakemin hatalı değerlendirdiği düşünülüyorsa veya bu yöndeki başvuru değerlendirmeye alınmazsa oyuncunun itiraz hakkı doğar. 

Oyuncu itirazını o sırada yapmalıdır. Başhakemin veya itiraz kurullarının oyun sırasında oluşan hakemin hatalı uygulaması veya kararını beşinci maddeye göre biten oyun sonunda dahi değerlendirmeye almaları beklenir. Böyle düşündüğüm için beşinci madde hakem hatalarının üzerini örtmez diyorum. Oyuncunun, itirazı dikkate alınıncaya kadar oyuna devam etmemesi ayrıca önerilir. İtiraz o anda yapılmamışsa oyun bittiğinde yapacak bir şey kalmamıştır artık. ‘Eğitim Şart’ Hakem, oyuncu, antrenör için eğitim şart. 15 Mayıs 2019
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HAREKETLİ KALE

Genç bir hakem arkadaşımız iletisinde soruyor: "Hocam ‘Hareketli Kale’ başlıklı yazınızdan olumlu etkilendim. Ancak, salonda bulunan diğer kişiler, görevliler nasıl olur da geçersiz hamleyi haber verebilir?"

Dikkat edilirse yazıda geçersiz hamle kavramını kullanmadığımın, 'kuraldışı' sözcüğünü yeğlediğimin farkına varılır. Madde 12.7 böyle düşünmemizi sağlar. "Eğer, birisi, bir kuraldışılığa tanık olursa..." FIDE kuralda 'irregularity' sözcüğünü kullanmıştı. Yani birisi, bir aykırılığa, kuralsızlığa, kuraldışılığa, düzensizliğe tanık olursa hakeme söylemesinde bir sakınca görmediğini kurala yansıtıyor. Böyle bakacağız kurala. Olayımızda da hakemin bu yolla hareketli kale taşından haberdar olmasının olanaklı olabileceğini söylemiştim. Kuraldışılığa böyle bakılmasını söylüyor, böyle düşünüyorum. 1 Mayıs 2019 

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DİSİPLİN HUKUKU VE YARGILAMALAR

Hocam, fenerweb.com’da ana sayfadan yer verdiğiniz, ‘Disiplin Hukuku ve Yargılamalar’ yazınızdan çok aydınlandım. Ancak suç olan konularda disiplin kurulunca hâlâ bir işlem yapılmamış olması şaşırtıyor.

‘Disiplin Hukuku ve Yargılamalar’ konulu yazımda da belirttiğim gibi; spor ahlakına ve disiplinine aykırı olarak suç sayılan eylemler karşısında ‘Disiplin Kurulu’, sevk yetkilisinin yazılı istemiyle yargılama yapabilir. Kurul, kendisine doğrudan ulaşan bir şikâyeti veya bir olayı görev sayarak, bir disiplin soruşturmasına karar vererek yargılama yapamaz. İlettiğiniz durumda konu ya sevk yetkilisine ulaşmamıştır (hakemlerden, temsilcilerden…) ya da sevk yetkilisi uygun görmemiştir. 24 Nisan 2019 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GEÇERSİZ HAMLE VE YILDIRIM (2)

Bu başlık altında oluşan soru ve makale sonrasında, geçersiz hamleye ilişkin bir iletide, "İlk geçersiz hamle sonrası oyuncunun bir hakkı daha kalmıyor mu?" denilmiş.

Hayır, geçersiz hamle yapmak bir hak değildir. Kurallara aykırı bir durumdur. Yaptırımı vardır. Yazının özünde değindiğim gibi, hak olan bir konuda yaptırım uygulanır mı hiç. 13 Nisan 2019
------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HAKEM FORMASYONU

"Beyaz oyuncunun geçersiz hamlesi sonrası, tahtada oluşan konum ve her iki oyuncunun sözlü olarak durumu onaylamasına karşın, hakem ikinci geçersiz hamle uygulamasını yapmadı. Siyah oyuncu durumu başhakeme iletme isteğini dile getirse de, hakem "Devam edin." diyerek buna izin vermedi. Daha sonra da siyah oyuncu oyunu kaybetti. Hakemin oyunun sonucunu etkileyen önemli bir hata yaptığını düşünüyorum."

Oyunun gelişimine göre, yapılan anlatımdan da yola çıkarsak, sonucu etkileyen bir hata yapılmıştır diyebiliriz. Oyuncunun, oyuna devam etmeyerek tezini savunmaya devam etmesi beklenirdi. İtiraz kurullarının ve başhakemlerin, böylesi durumda, oyun sırasında yapılmış itiraz başvurularını oyun bittikten sonra da dikkate almaları beklenir. Bir inceleme yapılmasına karar verilirse, oyuncunun ileri sürdüğü savında haklı olduğu görüldüğünde, oyunun sonucu üzerinde başka bir karar verilmesi de olanaklıdır. Hakem, oyunun sonucu ve oyuncunun başhakeme başvuru istemine olumsuz yaklaşma kararında direnmemeliydi. 9 Nisan 2019

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
CEP TELEFONU YASAĞI

Cep telefonun yarışma sırasında çantada bulundurulabileceği duyurulmuştu. Çantalarında telefon olan oyuncular masadaki hakemlere bildirimde bulunarak çantalarını da yarışma salonunda gösterilen yere bıraktılar. Tur sırasında çantanın birinden telefon sesi duyuldu. Bir oyuncu “Pardon açık unutmuşum.” dedi ve gitti telefonunu kapattı. Hakem, hayretli bakışlar karşısında, “Çantada telefon olduğundan haberim var. Sorun yok.” dedi.

Yazık olmuş. Böyle bir kararın savunulacak bir yanı yok. Madde 11.3.2.1 tümüyle kapalı olmak koşuluyla, oyuncunun çantasında bu türden cihazlar bulundurmasına izin verilebileceğini söyler. Madde koşullu hüküm bildirir. Telefonu çantada olsa da, çanta oyuncudan uzakta dursa da oyuncu kurala ‘muhalefet’ etmiştir. Bu oyuncuya madde 11.3.2.2 uyarınca kayıp, rakibine de kazanç yazılmalıydı. 3 Nisan 2019
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SAATE ÖNCE BASINCA

Oyuncu önce saatine bastı sonra da Fc5 hamlesini yaptı. Hakem geçersiz hamle uygulaması olarak 2 dakika zaman cezası verdi.  Oyuncumuz uygulanan ceza sonunda Fc5 hamlesiyle mi oyuna devam etmek zorunda?

Fc5 hamlesi madde 3.10.1’e göre, geçerli bir hamle olarak yapılmışsa, hamle yerinde kalacaktır. Bu hamle madde 4.7 uyarınca artık değiştirilemez. Bu durumda, madde 7.5.3’ün uygulamasında, sadece zaman cezası uygulanır. Geçersiz hamle uygulamasını madde 7.5.1’de ki gibi bir uygulama olarak görmemek gerekir. (Daha geniş bilgi burada) 21 Mart 2019

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GEÇERSİZ HAMLE VE YILDIRIM

“Yıldırım satrançta geçersiz hamle yapılınca oyun bitiyordu. Geçersiz hamle hakkı ikiye mi çıktı? Ben duyunca şaşırdım. Benim şaşırmam normal de hakemler de birbirine bakıyordu şaşkınlıkla.”

Hızlı satranç ve yıldırım oyunlar, bilindiği gibi, genel kuralların dışında özel kurallarıyla oynanıyorsa bir hakemin görev yaptığı masa sayısı öne çıkar. Geçersiz hamleye ilişkin madde 7.5.5 uygulaması hızlı satranç, dolayısıyla yıldırım oyunlar için de geçerlidir.

Soruda yıldırım oyunlardan söz edildiğine göre A.4.2 kurallarının geçerli olduğunu düşünüyorum. Hakem geçersiz hamleye tanık olduğunda geçersiz hamle uygulamasını yerine getirecektir. Madde 7.5.5’ten anlıyoruz ki, oyuncu ikinci kez geçersiz hamle yaptığında oyunu kaybedecektir. Soruda yöneltildiği biçimdeki bir söylem de doğru bir söylem değildir. Geçersiz hamle yapmak bir hak olarak öne sürülemez. Bu bir hak olsaydı eylem karşısında bir yaptırım uygulanmazdı. Bu ayrıntıya dikkat edilmelidir. 18 Mart 2019
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GEÇ GELEN OYUNCU

Facebook’ta, kapalı grup olan hakem platformunda değindiğiniz bir durum var. Kayıt kontrol süresinden sonra yarışma yerine gelen bir WGM oyuncu için nasıl bir işlem yapılacağına ilişkin düşüncelerinizi yazmışsınız. Açık ortamdan konuyu biraz açar mısınız, herkes duysun öğrensin.

Bu konuyu daha önce ‘Geç Girişler Yönergesi’ başlığında da ele almıştım. Teknik toplantı ve birinci tur eşlendirmesine geç kalan her oyuncu için, yazılı bildirime gerek kalmadan, geç giriş işlemi yapılmasının sakıncalarını anlattım. FIDE Yarışmalar Yönetmeliği geç girişler yönergesinin nasıl uygulanması gerektiğini anlatır. Temel bakış, geç kalacağı kaçınılmaz olan oyuncuların, durumlarını önceden yazılı olarak  bildirmeleri üzerinedir. Bu bakış açısıyla, kayıt kontrol işlemlerini süresinde yaptırmayan herkesin geç giriş hakkı kazanamayacağını söylemek yerindedir sanırım. 9 Mart 2019

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KURALIN AÇIKLANMASI

Oyuncu bir kuralların açıklanmasını istemesi durumunda hakem buna yanıt vermeyebilir mi?

Soruda yönelttiğiniz durum FIDE Satranç Kuralları madde 11.9’da ele alınır. Madde “Oyuncu hakemden satranç kurallarının belirli bir noktasının açıklanmasını isteme hakkına sahiptir.“der. Oyuncu bir hakka sahipse bu hakkını elde edebilmelidir. Bu hak, kurala göre, hakem tarafından teslim edilecektir. Hakem oyuncunun açıklanmasını istediği madde hakkında bilgi verecektir. Kullanacağı sözcüklerin oyuncuya açıktan avantaj sağlamayacak türde olması gerekir. 3 Mart 2019

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SATRANÇ SAATİ VE ERK  

Hocam. Ne yapacağımı şaşırdım. Oyuncu hamlesini yaptıktan sonra saatine basmadan rakip de hamle yaparsa, bu oyuncunun, rakibinin saatini durdurmasını beklemediği için uyarılması gerektiği söyleniyor. Siz verdiğiniz yanıtlarda böyle bir şey yok diyorsunuz.

Ben de şaşırdım ve artık yeni bir yazıyla duruma açıklık getirmenin bir gereklilik olduğunu görüyorum. Kurallar çok açık. Saati kullanma erki ve sorumluluğu sadece oyuncuya aittir. Hiç kimse saati kullanma konusunda oyuncuya öneride bulunamaz. 28 Şubat 2019
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

SUÇ VE CEZA

‘Suç ve Ceza’ yazınızda, son bölümde, itiraz için verilen yanıtı beğenmediğinizi yazmışsınız. Tam anlaşılmadı hocam biraz açar mısınız?

Maç, beşinci maddeye göre, kurallara uygun bir son hamleyle sona ermişse eskiye yönelik bir itiraz yapılamaz, sav ileri sürülemez. Ancak, oyuncular oyun sırasında bir duruma itiraz etmiş ya da bir sav ileri sürmüş olabilir.  Hakem de bu başvuruyu dikkate almamış veya sav karşısında yanlış karar vermiş olabilir. (Oyuncuların verilen kararı kabul etmemeleri durumunda, beklenilen ve istenilen, savlarını sürdürmeye devam etmeleridir.) Böyle bir durumda başhakem ya da varsa itiraz kurulu maç sırasında yapılan itiraz veya ileri sürülen savı dikkate alabilir. Yeniden bir değerlendirme yapılabilir. Hakemin oyun sırasında masada yanlış karar verdiği yönünde bir düşünce doğarsa beşinci maddeye göre biten maçın sonucu da değişebilir. Anlatılmak istenilen buydu.

Demiştim ki yazımda: “Madem masadaki hakemin verdiği karar doğru olarak kabul ediliyor, bir hakem hatası yok, o zaman eskiye yönelik bir inceleme başlatılmamalıydı.” 18 Şubat 2019

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

KURAL UYGULAMALARI VE DUYGULAR

Kurallar ve duygular bir arada olmamalı. İtiraz süresi 15 dakikaysa bir başhakem bu süreye uyarken bir diğeri de buna uymalıdır. Farklı uygulamalar, duygusal bağlar yanlış sonuçlar doğurabiliyor. Kurala bakış ve yorumlar net, uygulamalar bir olmalı diye düşünüyorum. Bundan dert yanıyorum hocam.

Bana ulaşan sorunlar ve iletilen sorular karşısında, sizin de dile getirdiğiniz konularda verilen kararlarda olduğu gibi, ne yazık ki ben de dertliyim. Her hakem aynı duyarlılığı göstermelidir. Bu bir formasyon sorunu olup sonuçta eğitim eksikliğidir. Değindiğiniz gibi duygusal bağlar öne çıkarsa yapılan iş hakemlik değildir. Bu işin adını da bilmiyorum ayrıca. 17 Şubat 2019
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TAŞLARI DÜZELTME (2)

Hamlede olan oyuncu bir uyarıda bulunmadan kalesini düzelttikten sonra fil taşını oynuyor. Rakip oyuncu dokunulan taşın oynanmadığını hakeme bildiriyor. Hamledeki oyuncu önceki hamlesinde rok yaptığını, oyunun hızlı gelişiminden dolayı bu düzetme işinde geciktiğini, asıl amacının bu olduğunu hakeme söylüyor. Hakem “Eğer düzeltme amacıyla bir taşa dokunursanız uyarmalısınız.” diyor ama fil hamlesiyle oyunun devamı yönünde karar veriyor. Hakemin hatalı karar verdiğini düşünüyorum.

Evet. Gelişmeye göre hakemin kararının hatalı olduğunu söyleyebilirim. Beyaz taşlarla oynayan oyuncunun savunmasının bir anlamı yoktur. Bir taşa dokunduğunu söylemiş olması yeterlidir. Hakem, madde 4.2.2’ye dayalı olarak, kale taşına dokunulmuş olmasını oynama amaçlı olarak kabul etmeliydi. (Kale taşının oynamasının olanaklı olduğu kabul ediliyor.) Bu madde, hakemin anlayış göstererek uygulama yapmaktan kaçınabileceği, takdir hakkı kullanacağı, gerektiğinde önceliğine almayacağı bir madde değildir. “Bir daha böyle yapma.” der gibi bir öğüt vermesini de kurala açıkça karşı koyma gibi anlıyorum ki bunu kabul edemem. 9 Şubat 2019

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TUR SAYILARI

‘Hani 11 Tur Oynayacaktık’ başlıklı yazınız üzerine, ben tur sayısının artırılması doğru buluyorum. Siz tur sayısının artırılmasını doğru bulmuyorsunuz ama grupta bu kadar çok oyuncu olursa nasıl doğru sonuç alınacak?

Tur sayısını artırmak her zaman çözüm olmuyor. İşte tam da yazının ana fikri buydu. Alınan sonuçlar da bunu göstermiyor mu? Çocuk yaştaki oyuncuların bu kadar çok tur oynamalarını benimsemiyorum. Başka şeyler yapmak gerekir. Her oyuncu Türkiye Şampiyonasına gelememeli. İl yarışmasına katılmasa da bedel ödeyen herkesin şampiyonaya katılabildiği bir yapıdan vazgeçilmeli. İl yarışmalarından sonra bölge yarışması yapılması fikri de uygulanabilir değil. Oyuncuların yeni bir yarışmaya gereksiniminin olmadığını düşünüyorum. Ayrıca bu yöntem hem oyuncular hem de federasyon için yeni bir zaman ve yeni bir bütçe gerektirmiyor mu? Kalabalık yaş grupları için şampiyona içinde önlemler alınabilir. Bu konudaki düşüncelerimi önceki yazılarımda dile getirdiğim gibi federasyon yöneticisi arkadaşlarımla da paylaşmıştım. 7 Şubat 2019
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MAT-PAT

Oyuncunun biri rakibini mat ettiğini hakeme söylüyor. Rakip de mat olduğunu kabul ediyor. Ancak hakem tahtayı incelediğinde oyunun pat olduğunu görüyor. Böyle bir durumda hakem tahtayı incelemeli midir? Uygulama böyle mi?

Hakemler görev alanlarındaki her satranç tahtasını tabi ki inceleyemez. Oyuncular oyunu bitirdikten sonra tahtayı yeniden dizmiş olabilir. Dolayısıyla hakem oyunun sonucu tahtada göremeyecektir. Anlatıldığı biçimde hakem tahtadaki son konuma tanık olmuşsa, konumun, oyuncuların ileri sürdüğü gibi, mat değil de pat olduğunu görmüşse durum değişir. Oyuncular “Ben mat yaptım.”, “Ben mat oldum.” deseler de hakem gördüğüne göre sonucu yazacaktır. İletilen durumda hakemin doğru davrandığını düşünüyorum. 6 Şubat 2019

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DOKUNULAN TAŞ VE HAKEM

Küçükler şampiyonasında oyuncu rakibinin fil taşına dokunduğunu hakeme bildiriyor. Rakip oyuncu da fil taşına dokunmadığını söylüyor. Hakem tanık olmadığı bu durumda fil taşına dokunulmuş sayıyor. Yapılan itiraza da hakem “Biz oyuncunun beyanını esas alırız.” diyor.

Bu tür sorulara verilen yanıtlar kafa göz yarmaya yeter de artar bile. Nasıl oyuncunun beyanı esas alınırmış? Masadaki oyuncuların biri başka söylüyor diğeri başka. Hakem, olaya tanık olmadığı için, fil taşına dokunulmamış kabul ederek oyunu devam ettirmeliydi. 23 Ocak 2019

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HAMLE YAPMA

Küçükler şampiyonasında oyuncunun “ saatimize basmadığımız sürece hamleyi değiştirebiliriz değil mi?” şeklindeki sorusu üzerine hakem “Evet tabi saatinize basmadan önce bu mümkün.” diyor. Bu yanıt bütün öğrendiklerimizi yıktı.

Şaka yapıyorsunuz diyeceğim ama sizi tanıyorum. Ciddi bir şampiyonada bulunduğunuzdan buna olasılık tanımıyorum. Madde 4.7 “Bir taş, kurallara uygun bir hamle ya da hamlenin parçası olarak bir kareye bırakıldığında, o hamlede başka bir kareye oynatılamaz.” biçiminde düzenlenmiş. Yani kurallara uygun olarak hamle yaptıktan sonra bu soruya hakemin yanıtı “Hayır olamaz, bu olanaklı değil.” şeklinde olmalıydı. Daha önce öğrendiğiniz bilgiler doğru. Sağlam yerinde dursun. 21 Ocak 2019

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

PUAN DURUMU

Hocam, bir satranç maçı sonunda, ½ - 0 veya 0-½ gibi sonuçlar var mıdır?

Kural maddesi 10.1 oyuncuların oyun sonunda alabilecekleri puanları belirler. Bir oyun sonunda iki oyuncunun elde ettiği puanları topladığınızda (1) elde edilmelidir. Maddede yazan puanların dışında bir puan, kurallar içinde biten bir satranç oyununda, görülmez. Bununla birlikte, oyuncuların davranışları ve disiplinsiz hareketleri doğrultusunda, biten bir oyunda, madde 12.9.5’de ki gibi bir oyuncunun puanını hakem azaltabilir. Bu durumda soruda belirtilen puanlar ortaya çıkabilir. 15 Ocak 2019

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TEKNİK TOPLANTI

Teknik toplantı için ayrılan zamanlar yetersizdir. Toplantı amacına uygun olarak gerçekleşmemektedir. Bazı yönler eksik kalmaktadır. Ya da ilk tur gecikmeli olarak başlamaktadır. İlk tur başlangıcındaki gecikmeler, ne gibi sakıncalar doğurabilir?

Yarışma yönergesi ve program hazırlanırken tüm bu süreçlerin zaman planlamasının daha dikkatli yapılmasında yarar vardır. Teknik toplantıya gelinceye kadarki süreçlerde de aksama olabilir. Tur saatinin gecikmesi ilk olarak, eğer uygulanacaksa, hükmen yenik sayılma süresinin hesaplanmasında ortaya çıkar. Sonrasında bir tur daha oynanacaksa o tur da geç başlayabilir. Oyuncularla birlikte hareket eden diğer bileşenlerin sert itirazları olabilir. Amaçsız ve nedensiz beklemek zordur çünkü. 6 Ocak 2019 

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

MAT/Oyun Bitti

Küçükler turnuvasında oyuncumuz rakibini mat yapıyor. Hakem oyunu bitirmiyor. Sonucu kabul etmeyerek “Daha zamanınız var. Oynamalısınız.” diyor. Başhakeme iletilince durum düzeliyor. Oyun bitiyor. Başhakem bize de, “İdare edin, hakemimiz yeni, böyle böyle pişecek.” diyor.

Neresinden bakacağımı bilemiyorum. Görünen o ki hakem hem satranç bilmiyor hem de kuralları öğrenmeden ‘hakem’ olmuş. Böyle bir şey olamaz. Hakemlere, başlangıç memorandumunda hangi konularda yetkili oldukları anlatılmalıdır. En önde ve kusursuz olarak yapmaları istenen şey, masadaki maç sonucunu doğru biçimde almaları olmalıdır. Öğretilecek ve öğrenmeleri gereken ilk formasyon bilgisi budur. Başhakemin söylemi de son derece yanlış olmuş. Maç sırasında deneyim kazanılır ama böyle böyle pişilmez ki. 31 Aralık 2018

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DOKUNULAN TAŞ 
Hafta sonu yapılan yıldızlar yarışmasında hakem oyuncumuza gereksiz yere ceza verdi. Şöyle: Rakip şah diyor. Oyuncumuz da bunu görmüyor ve başka bir taşa dokunuyor. Hakem, oyuncuya, bu taşı oynamak amacıyla dokunduğunu söyleyerek geçersiz hamle uygulaması yapıyor.

Anlatıma göre düşüncem, uygulamayı yerine getiren hakemin geçersiz hamle ve dokunulan taş kavramlarını iyi bilmediği yönündedir. Eğitim, eğitim, eğitim! Başkaca bir yorum yapanıyorum anlatılan karşısında.

Oyucu hamlesini tamamlamadığı sürece geçersiz hamleye hükmedilmez. Kaldı ki durum dokunulan taş üzerinedir. Dokunulan taş şah tehdidini ortadan kaldırıyorsa bu taş oynanacak elbette. Ama örnekte olduğu gibi bir durumda oyuncunun madde 4.5’e göre hamlesini yapması beklenir. Madde 3.9.2 öyle söyler. 24 Aralık 2018
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 

KURALIN DİLİ ve RUHU

'Kuralın Dili ve Ruhu' başlıklı yazınızda FIDE kuralları üzerinde resmi kaynaklarda hatalı yorumlar olduğunu söylüyorsunuz. Bu durumda biz hakem veya oyuncu olarak neye güveneceğiz? Hata olduğundan emin misiniz hocam?

'Kuralın Dili ve Ruhu' başlıklı yazım bir kaç facebook grubunda yer aldıktan sonra ilgi duyan satranç dostlarından benzer e-postalar aldım. Evet. Resmi kaynaklarda hatalı yorumlar olduğundan eminim. Ben çok önceden bu hatalı yorumların düzeltilmesini ilgililerden istedim, anlattım, aydınlattım. Web sitemizde Açıklamalı FIDE Satranç Kuralları yer almaktadır. İlgilenenler güvenle bu kaynağa başvurabilir. 20 Aralık 2018

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TAŞLARI DÜZELTME/Dokunma

Yıldırım satranç kurallarının uygulandığı bir turnuvada beyaz taşlarla oynayan oyuncu rok yapıyor ve hamlesini tamamlıyor. Sonra da rok yaptığı taşlarını düzeltiyor. Rakibi de yeni hamlesini tamamlıyor. Gelişimini anlatmaya çalıştığım bu hamlelerde beyaz taşlarla oynayan oyuncunun hata yapığını söyleyebilir miyiz?

Madde 4.2.1 sadece hamlede olan oyuncunun taşları düzeltebileceğini söyler. Yöneltildiği gibi oyuncu hamlesini tamamladıktan sonra artık hamlede değildir. Taşları düzeltme işini yapma hakkı da kalmamıştır artık. Siyah taşlarla oynayan oyuncu da yeni hamlesini yaptığı için, madde 4.8 uyarınca, rakibinin davranışı hakkında bir itirazda bulunma hakkını yitirmiştir. Hakem mi? Hakem oyunun akışı içerisinde geçmiş olaylara karışmayacaktır artık. Yıldırım oynanıyor unutmayalım. 15 Aralık 2018

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ROK VE GEÇERSİZ HAMLE

Beyaz oyuncu rok yapıyor. (O-O) Ancak kaleyi e1 karesine bırakarak hamlesini tamamlıyor. Bu kuraldışı hamle midir?

Rok hamlesi bir şah hamlesidir. Sorudan rok yapmaya yönelik diğer koşulların uygun olduğu anlaşılıyor. Madde 3.8.2’de rok hamlesinin nasıl yapılacağı tanımlanır. Madde 3.10.2’de de hamle bu tanımlamaya uymuyorsa, yapılan hamlenin ‘geçersiz’ olduğu söylenir. Bu durumda, kalenin e1’e konularak rok hamlesinin tamamlanması madde 3.8.2’ye göre kabul edilemeyeceği için, geçersiz bir hamledir tabi ki. Sezgileri güçlü ve deneyimli hakemler rakibe 2 dakika süre ekler, kaleyi f1’e getirir ve oyunu devam ettirir. 5 Aralık 2018

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HAKEMLERİN GÖREV YASAĞI

Satranç hakeminin birinci dereceden bir yakınının (eş, çocuk, ana, baba) oynadığı bir turnuvada görev yapması FIDE ve TSF kurallarına uygun mudur?

FIDE, hakemleri adil ve tarafsız olarak kabul eder. Üye federasyonlar da bu ilkeyi onaylar. Bir satranç hakeminin görev yaptığı bir turnuvada, yakınlarının da sporcu olması sözünü ettiğim temel ilkeden dolayı sorun olmayacaktır. Hakemin bu yakınlarından uzak masalarda ve karar vermeyeceği bir pozisyonda görev yapması sağlanarak olası yanlış değerlendirmelerin önüne geçilebilir. TSF Hakem Talimatında da görev yasağı arasında bu duruma yer verilmemiş olduğunu da anımsatırım. Temel ilke göz ardı edilmediği sürece sorun yok. 2 Kasım 2018

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

OYUN DERHAL SONA ERDİ

Kuralların beşinci maddesi oyunun nasıl sonuçlanacağını anlatıyor. Bazı alt maddelerde, örneğin, “Mat konumunu yaratan hamlenin madde 3 ve maddeler 4.2-4.7’ye uygun bir hamle olması durumunda, oyun derhal sona erer.” deniliyor. Bu maddeyi daha açık olarak nasıl anlayabiliriz?

Kuralın 5.1.1 maddesinden hareketle, kısaca ve net olarak: “Yapılan son hamlenin geçerli bir hamle olması durumunda oyun derhal sona erer.” denilmesi daha kolay anlaşılacak gibi duruyor. Madde 3 taşların nasıl hareket edeceğini anlatıyordu. Hamle yapan taşın buradaki tanımlara uygun olarak oynaması gerekir. Diğer yandan madde 4.2-4.7’de bir taşa dokunmayla ortaya çıkacak durumlar tanımlanır. Kurucu niteliğindeki temel kuralları ve madde 3.10.2’yi unutmayın sakın. Sanırım oldu. 20 Kasım 2018

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

İTİRAZ SÜRESİ

Hocam anlamadım gitti. İtiraz edeceğim, bana “turun bitiminden itibaren 15 dakika içinde yapacaksınız” denildi. Yönerge de bu yönde düzenlenmiş. Araştırdım, sizin bu konuda yazılarınız ve uyarılarınız da var. Ancak yönergeyi esas almamız gerektiği işaret edilince yapacak bir şeyimiz de kalmadı.

Olur mu öyle şey? Yönergede itiraz süresine ilişkin belirtilen süre itirazın yapılabileceği en son süredir. Belirttiğiniz gibi yazılmışsa düzenlemenin hatalı biçimde kaleme alınmış olduğunu söyleyebilirim. Bu konu böyle biline!

(Bu sorunun yöneltilmesinden sonra duyurulan bazı Türkiye Şampiyonası düzeyindeki yarışmaların yönergelerine baktım. Düzenlemelerin, ne yazık ki, soruda yöneltildiği gibi olduğunu gördüm. Anlaşılıyor ki yerel organizasyonların yönergeleri de Türkiye yarışmalarının yönergeleri dikkate alınarak düzenlenmiş. “İtirazlar, en geç, itiraza konu olan maçın oynandığı turun bitimini izleyen 15 dakikanın sonuna kadar yazılı olarak yapılmış olmalıdır.” şeklindeki düzenleme yapılması daha doğru bir anlatım olacaktır diye düşünüyorum.) 1 Kasım 2018

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

HASTALANAN OYUNCULAR

Kızım 9 yaşında. Turnuva sırasında hastalandı. Maç sırasında da kendisini iyi hissetmeyince maçtan ayrılabilmek için rakibine beraberlik önermiş. Rakibi kabul etmemiş. Hastalandığını, kendisini iyi hissetmediğini hakeme söylemiş. Başhakem de bana geldi. “Dilekçe verin ayrılın veya oyuncu terk etsin” dedi. Kafamız karıştı. Maç sırasında hastalanan oyuncunun terk etmesi veya turnuvadan ayrılmasının önerilmesi çok saçma değil mi?

Hayır, böyle olmamalı tabi ki. Keşke böyle bir şeyi de duymamış olsaydım. Maç sırasında hastalandığını bildiren oyuncuların tedavileri için yapılması gerekenler bellidir. Bu konuda bir kaynağımız da var. Oyuncu bu nedenle maça devam edemeyebileceği gibi turnuvadan ayrılmak durumunda da kalabilir doğal olarak. Ama buna doktor karar vermelidir. 7 Ekim 2018

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

TERK

Oyuncular, kimi zaman, kendi şahlarını devirerek (yan yatırarak) oyunu kaybettiklerini söylüyorlar. Bu durum kurallarla açıklanabilir mi? Hakemler bu şekilde oynamayı kabul etmeli mi?

Satranç oyunun geleneğinde olmayan ancak bir kısım oyuncuların başvurduğu bir ‘sitil’ olarak görüyorum. Şah taşı hiçbir biçimde rakip tarafından alınıp tahta dışına çıkarılamaz. Bu bakışla, oyuncu bilinçli biçimde kendi şahını devirerek ‘terk ettiğini’ belirtiyor aslında. Oyun derhal terk ile sona erecek. Öyleyse bu eylemi kabul edeceğiz. Oyunculara eğitim süreçlerinde bu ve benzeri 'sitillerden' kaçınmaları sıkıca anlatılmalıdır. 29 Eylül 2018
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

DOKUNULAN TAŞ VE GEÇERSİZ HAMLE

Geçersiz hamle uygulaması sonrasında, dokunulan bu taşın oynama yeteneği olmasına karşın başka bir taşla hamle yapılırsa nasıl bir uygulama yapılır? Bu hamle tamamlanmışsa zaman cezası da verilir mi?

Bu konuda bir çok soruya yanıt vermemizin yanında makalelerde konu işlenmiş, kural uygulamaları menüsünde de madde 7.5 ayrıntısıyla ele alınmıştı. Buraya kadar edilen sözler kaynak göstermek içindi. Yanıta dönecek olursak: Kaynaklarda değinildiği gibi, başka bir taşla yapılan hamle yok sayılmalıdır. Hamle geri alınarak oyuncuya böyle bir hamle yapmasının olanaklı olmadığı söylenmelidir. Bu durumda oyuncuya geçersiz hamle uygulaması yapılmayacak, dolayısıyla bir yaptırım da uygulanmayacaktır. 21 Eylül 2018
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------